Przelewy na łączną kwotę przekraczającą sto milionów złotych wysłali klienci banków oszustom w czwartym kwartale 2024 roku – wynika z danych opublikowanych przez Narodowy Bank Polski. Przestępstwa polegające na manipulacji stanowiły prawie 77 proc. transakcji oszukańczych zaraportowanych do NBP w kategorii „przelewy”.
Narodowy Bank Polski opublikował raport na temat przestępstw oszukańczych w czwartym kwartale 2024 roku. Element opracowania stanowią dane na temat transakcji oszukańczych z wykorzystaniem przelewów. W analizowanym okresie odnotowano 16 757 oszustw przy użyciu polecenia przelewu, na łączną kwotę 135 mln zł. W porównaniu z III kw. 2024 r. nastąpił wzrost o 11,0 proc. liczby i spadek o 8,1 proc. wartości transakcji oszukańczych realizowanych tym instrumentem płatniczym. Średnia wartość oszukańczego polecenia przelewu wyniosła 8 082 zł
Największy odsetek oszustw w tej kategorii obejmują oszustwa powstałe w wyniku nakłonienia zmanipulowanego klienta do realizacji przelewu. Są to na przykład oszustwa polegające na „super inwestycjach”, na wnuczka, policjanta czy awaryjne wycofanie pieniędzy ze „zhackowanego” konta (phishing itp.). Było to łącznie blisko 13 tys. operacji na kwotę przekraczającą 103 mln zł. Oszustwa te stanowiły 76,7 proc. wartości oraz 75,8 proc. liczby wszystkich zaraportowanych transakcji oszukańczych w tym okresie. Liczba manipulacji płatnikiem zwiększyła się o 15,9 proc., choć ich wartość zmalała o 5,4 proc. w porównaniu do III kw. 2024 r.
Były to przelewy, które użytkownicy wysłali „dobrowolnie” oszustom, prawidłowo je autoryzując. Dlatego straty poniesione przez dostawców usług płatniczych (banki) z tytułu oszustw dokonanych przy użyciu polecenia przelewu wyniosły zaledwie 1 717 tys. zł, co stanowiło 1,3 proc. wartości transakcji oszukańczych dokonanych w IV kw. 2024 r. z wykorzystaniem wspomnianego elektronicznego instrumentu płatniczego. Oznacza to, że dominującą część strat z tytułu transakcji oszukańczych z użyciem polecenia przelewu ponieśli posiadacze rachunków płatniczych.
Mniej transakcji oszukańczych kartami, ale większa wartość
W opracowaniu bank centralny podał też informacje na temat transakcji oszukańczych dokonanych kartami płatniczymi. Według danych przekazanych przez wydawców kart, w IV kw. 2024 r. dokonano ponad 86,4 tys. operacji oszukańczych kartami płatniczymi na kwotę prawie 24,8 mln zł, co w porównaniu z III kw. oznacza spadek liczby takich transakcji o 8,0 proc. i wzrost ich wartości o 8,5 proc.
Wśród transakcji oszukańczych dokonanych przy użyciu kart płatniczych wydanych w Polsce dominowały operacje dokonane za granicą. W analizowanym okresie operacje te stanowiły 84,7 proc. liczby i 81,8 proc. wartości transakcji oszukańczych. Poza granicami kraju dokonano 73 211 transakcji oszukańczych kartami płatniczymi, podczas gdy w Polsce 13 210.
Zdaniem analityków NBP, wpływ na wyraźnie większą niż w Polsce liczbę zagranicznych transakcji oszukańczych ma m.in. duża liczba (wydanych przez banki krajowe) kart płatniczych podpiętych do aplikacji, portali, stron internetowych, których właścicielami są inkorporowane głównie za granicą podmioty świadczące m.in. usługi streamingowe, usługi transportu. W związku z tym wycieki danych od tych podmiotów lub ataki hackerskie nakierowane na nie mogą skutkować użyciem danych klientów i ich kart płatniczych w transakcjach oszukańczych realizowanych poza Polską.
NBP podkreśla jednak, że udział liczby transakcji oszukańczych we wszystkich transakcjach kartami płatniczymi zmniejszył się w porównaniu z poprzednim okresem i wynosił 0,003 proc., a udział wartości tych transakcji zwiększył się do 0,007 proc. Zdaniem analityków banku centralnego, Polska pozostaje jednym z najbezpieczniejszych krajów w UE pod względem skali oszustw z użyciem kart płatniczych.
