Projekt ustawy regulującej zasady działalności kosmicznej opublikowano w środę na stronach Rządowego Centrum Legislacji. Regulacja określa m.in. zasady wykonywana takiej działalności, a także odpowiedzialność operatora obiektu kosmicznego za wyrządzoną szkodę.
Celem ustawy - jak czytamy w ocenie skutków regulacji - jest uregulowanie działalności kosmicznej w krajowym porządku prawnym, co wynika z dynamicznego rozwoju tego sektora. Projektowana ustawa jest też jednym z kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy, który ma zwiększyć odporność polskiej gospodarki na różnego rodzaju kryzysy.
W projekcie wskazano, że według danych z 2023 roku w przetargach organizowanych przez Europejską Agencję Kosmiczną zarejestrowanych jest 450 podmiotów z Polski. Większość z nich planuje w nieodległej przyszłości wyniesienie obiektów kosmicznych.
Przypomniano np., że na podstawie umowy między Ministrem Rozwoju i Technologii a Europejską Agencją Kosmiczną, Polska ma uczestniczyć w zaprojektowaniu, zbudowaniu, wyniesieniu na orbitę do końca 2027 roku co najmniej czterech satelitów zapewniających użytkownikom publicznym, głównie samorządom, tzw. zestaw zintegrowanych usług geoprzestrzennych. Z kolei Ministerstwo Obrony Narodowej realizuje program MIKROGLOB, zgodnie z którym do 30 czerwca 2026 roku wyniesione na orbitę mają zostać cztery satelity.
Nad opracowaniem i wprowadzeniem na orbitę obiektów kosmicznych pracuje też wiele prywatnych firm sektora oraz instytucji badawczych. Według szacunków Polskiej Agencji Kosmicznej (PAK), w polskim sektorze kosmicznym zatrudnionych jest ok. 12 tys. osób.
Autor projektu, czyli resort rozwoju i technologii, zaznaczył, że regulacja uwzględnia zasady wykonywania działalności kosmicznej wynikające z międzynarodowych postanowień Układu kosmicznego, Konwencji o odpowiedzialności za szkody oraz Konwencji o rejestracji obiektów kosmicznych.
Projektowana ustawa zakłada m.in., że działalność kosmiczna będzie mogła być wykonywana wyłącznie po uzyskaniu zezwolenia udzielanego przez Prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej (PAK) na wniosek podmiotu zamierzającego prowadzić taką działalność. Zaznaczono, że wnioskującym może być wyłącznie podmiot posiadający skuteczną kontrolę nad obiektem kosmicznym, ale nie musi to być właściciel obiektu. Ponadto wnioskujący musi posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, a także zatrudniać lub korzystać z usług osób posiadających wiedzę, wykształcenie lub doświadczenie niezbędne do wykonywania działalności kosmicznej. Musi także posiadać zdolności finansowe zapewniające niezakłócone wykonywanie działalności kosmicznej.
W procesie wydawania zezwolenia i rejestracji wymagane będzie zabezpieczenie przepływu i wymiany danych, zapewnienia integralności danych, składowania danych, postępowania z kopiami danych, monitorowanie ryzyka i występowania incydentów ryzyka bezpieczeństwa teleinformatycznego, identyfikacji i autentykacji użytkowników systemu. "Rozwiązania administracyjne i techniczne mają również przeciwdziałać atakom o charakterze szpiegostwa i szpiegostwa przemysłowego" - czytamy.
Prezes PAK zobowiązany będzie do kontroli podmiotów wykonujących działalność kosmiczną. Kontrolujący będzie miał prawo: wstępu do nieruchomości, pomieszczeń, instalacji, miejsc operacji, środków transportu i innych obiektów związanych z wykonywaniem działalności kosmicznej lub służących, choćby pośrednio, wykonywaniu tej działalności; przeprowadzania oględzin obiektów kosmicznych, miejsca startu, miejsc operacji; wykonywania czynności kontrolno-pomiarowych, badań obiektów kosmicznych lub urządzeń wykorzystywanych do wykonywania działalności kosmicznej; dostępu do dokumentów, materiałów oraz innych danych związanych z wykonywaniem działalności kosmicznej, a także sporządzania ich kopii lub pobierania wyciągów; żądania ustnych i pisemnych wyjaśnień w procesie kontroli. Z kontroli będzie sporządzany protokół.
Projektowana ustawa określa też zasady odpowiedzialności operatora za szkody poczynione przez obiekty kosmiczne. Regulacja "wprowadza prawo skierowania przez RP roszczeń regresowych do tego operatora, jeżeli RP zapłaciła odszkodowanie ustalone w postępowaniu międzynarodowym. Roszczenia te zaspokajane będą z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, którego posiadanie przez operatora będzie warunkiem uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności kosmicznej" - czytamy.
Jak zaznaczono z kolei w OSR do projektu rozporządzenia w tej sprawie, wysokość sumy gwarancyjnej ubezpieczenia OC za szkodę wyrządzoną przez wykonywanie działalności kosmicznej powinna odpowiadać rozmiarowi ryzyka związanego z konkretnym rodzajem działalności kosmicznej (wyniesienie obiektu kosmicznego, operacje na orbicie, deorbitacja, loty suborbitalne). Największe ryzyko związane jest z fazą wynoszenia obiektu, ale i w tym przypadku konieczne będzie rozróżnienie z uwagi na parametry techniczne obiektu i pojazdu wynoszącego. Jak podano, maksymalna wysokość sumy gwarancyjnej ubezpieczenia dla fazy wynoszenia konwencjonalnych obiektów kosmicznych w innych ustawodawstwach wynosiła w ostatnich latach około 60 mln euro.
W przypadku szkody spowodowanej przez obiekt kosmiczny zarejestrowany w polskim rejestrze obiektów kosmicznych albo zaistniałej na terytorium RP, projekt przewiduje powołanie komisji ad hoc, której celem będzie zbadanie przyczyn zdarzenia skutkującego szkodą, niezależnie od postępowania międzynarodowego.
Ustawa będzie zawierać także zapisy dotyczące administracyjnych kar pieniężnych. Organem uprawnionym do nakładania kar będzie Prezes PAK. Jako podstawę wysokości kary, proponuje się wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
Projektowana ustawa zakłada też uruchomienie Krajowego Rejestru Obiektów Kosmicznych. Celem rejestru będzie ewidencjonowanie informacji o obiektach kosmicznych, wypuszczonych na orbitę okołoziemską lub poza nią, dla których RP jest państwem wypuszczającym. Podmiotem zobowiązanym do prowadzenia rejestru będzie Prezes PAK. Rejestr będzie jawny, a dane i informacje w nim zawarte powszechnie dostępne.
KROK ma zapewnić możliwość kontroli administracji publicznej nad aktualnym stanem populacji obiektów kosmicznych, dla których RP jest państwem wynoszącym, za które zgodnie z podjętymi zobowiązaniami międzynarodowymi Skarb Państwa odpowiada finansowo w przypadku wyrządzenia przez te obiekty szkody innym operatorom gospodarczym lub ludności.
Operatorzy obiektów kosmicznych na podstawie ustawy o działalności kosmicznej będą obowiązani wystąpić z wnioskiem o wpis do Rejestru obiektu kosmicznego. Odpłatność postępowania rejestrowego w ramach KROK będzie stanowić wpływ do budżetu państwa.(PAP)
ewes/ malk/
