Bezrobocie w województwie warmińsko-mazurskim jest znacznie wyższe niż w innych rejonach kraju, a jego mieszkańcy mają problem ze znalezieniem ofert pracy. Olsztyn, stolica regionu, jest z kolei miastem, gdzie dostępnych jest wiele miejsc pracy. Z czego wynikają te różnice i jakie są przyczyny wysokiego bezrobocia w warmińsko-mazurskim?
Bezrobocie w Polsce
Z danych pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że na koniec 2019 roku bezrobotni stanowili 5,2 proc. wszystkich osób w wieku produkcyjnym w Polsce.
Przeczytaj także
Na koniec I kwartału 2020 r. stopa bezrobocia rejestrowanego wynosiła już 5,4 proc. W kolejnych miesiącach zaobserwowano jej wzrost, który związany był z wybuchem pandemii COVID-19 oraz wprowadzonymi ograniczeniami mającymi negatywny wpływ na krajową gospodarkę. Na koniec II i III kwartału 2020 r. stopa bezrobocia w Polsce wynosiła 6,1 proc., a na koniec roku - 6,3 proc.
Najwyższe bezrobocie już od lat odnotowuje się w województwie warmińsko-mazurskim. Warto zauważyć, że choć dostępna jest na wielu stanowiskach, to mieszkańcy dużej części regionu mają problem ze znalezieniem ofert pracy. Kwestia bezrobocia w warmińsko-mazurskim oraz jego przyczyn zostanie omówiona w dalszej części artykułu.
Sytuacja związana z bezrobociem w Polsce ustabilizowała się, a następnie zaczęła poprawiać w 2021 roku. Stopa bezrobocia w Polsce w kolejnych miesiącach wynosiła:
-
w styczniu - 6,5 proc.,
-
w lutym - 6,6 proc.,
-
w marcu - 6,4 proc.,
-
w kwietniu - 6,3 proc.,
-
w maju - 6,1 proc.,
-
w czerwcu - 6,0 proc.,
-
w lipcu - 5,9 proc.,
-
w sierpniu - 5,8 proc.,
-
we wrześniu - 5,6 proc.
Najniższy odsetek osób bezrobotnych we wrześniu 2021 roku zarejestrowano w województwie wielkopolskim. Jak zauważyła Marlena Maląg, minister rodziny i polityki społecznej, w żadnym z województw stopa bezrobocia nie była wyższa niż 9 proc. (najwyższe bezrobocie odnotowano w woj. warmińsko-mazurskim - 8,7 proc.).
W artykule „Stopy bezrobocia wśród osób z różnym wykształceniem w województwach Polski - analiza wyników badania” zauważa się, że stopa bezrobocia rejestrowanego to miara, która zawiera pewne błędy. Może ona być zaniżona ze względu na fakt, że nie każda osoba, która nie posiada zatrudnienia, decyduje na zarejestrowanie się w urzędzie pracy. Z drugiej strony - część bezrobotnych decyduje się z kolei na zarejestrowanie w celu otrzymania pewnych profitów, np. zasiłku czy możliwości uczestnictwa w szkoleniach, co może wpływać na zawyżenie wyniku. Mimo to jest to jedna z najczęściej stosowanych metod, gdyż jest ona również stosunkowo prosta do obliczenia.
Przeczytaj także
Warto dodać, że - jak podaje Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej - liczba ofert pracy dostępnych we wrześniu 2021 roku wynosiła 121,9 tys. To o 9,4 proc. więcej niż we wrześniu 2020 roku i o 4,6 proc. więcej niż w sierpniu 2021.
Stopa bezrobocia w Polsce jest - jak podaje Eurostat - jedną z najniższych w Unii Europejskiej. Według metodologii Eurostat w sierpniu 2021 roku była ona równa 3,4 proc., podczas gdy średnia w UE wynosiła 6,8 proc.
Analizując strukturę zatrudnienia w Polsce, można dostrzec, że z biegiem lat maleje odsetek osób zatrudnionych w rolnictwie, z kolei udział sektora usług w rynku pracy zwiększa się. To pozytywne zjawisko, gdyż usługi zaspokajają potrzeby mieszkańców; jest to dział gospodarki mający duże znaczenie w rozwiniętych państwach.
Bezrobocie w województwie warmińsko-mazurskim
Województwo warmińsko-mazurskie znajduje się na wschodzie Polski, tuż przy wschodniej granicy Unii Europejskiej. Według danych pochodzących z Urzędu Statystycznego w Olsztynie, w 2020 roku zamieszkiwało je ponad 1,41 miliona mieszkańców, tj. 3,7 proc. ludności w Polsce.
²ń-ܰ쾱 to województwo charakteryzujące się najwyższą stopą bezrobocia. Jeszcze w 2013 roku była ona równa 21,6 proc. Za sprawą rozwoju gospodarczego udział osób bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym był coraz niższy. Z danych GUS wynika, że na początku 2019 roku wynosiła ona 10,9 proc., zaś w grudniu 2019 - już 9,1 proc. Pozytywny trend przerwany został przez pandemię COVID-19, za sprawą której praca w warmińsko-mazurskim stała się trudniej dostępna.
Przeczytaj także
Kryzys na rynku pracy stał się zauważalny na początku II kwartału 2020 roku - w kwietniu stopa bezrobocia wynosiła już 10,1 proc. Kolejne miesiące pogłębiły negatywne zjawiska - na koniec II kwartału bezrobotni stanowili 10,4 proc. wszystkich mieszkańców warmińsko-mazurskiego w wieku produkcyjnym. Okres wakacyjny i częściowe odmrożenie gospodarki pozwoliło na poprawę sytuacji oraz spadek bezrobocia w warmińsko-mazurskim.
Na początku 2021 roku stopa bezrobocia ponownie wzrosła (w styczniu wynosiła 10,7 proc.), co jest zjawiskiem typowym dla rynku pracy, spowodowanym zmianami w przedsiębiorstwach oraz sezonowymi zwolnieniami. Następnie jednak odnotowano jej spadek - już na koniec II kwartału 2021 r. bezrobocie rejestrowane w województwie warmińsko-mazurskim wynosiło 9,3 proc., a na koniec III kwartału 2021 - 8,7 proc.
Urząd Statystyczny w Olsztynie podaje, że we wrześniu 2021 r. bezrobotni w województwie warmińsko-mazurskim stanowili 4,6 proc. wszystkich osób zarejestrowanych w urzędach pracy w Polsce. Ich całkowita liczba wynosiła 43 006, zaś na jedną ofertę pracy przypadało 9 osób (ogólnopolska średnia wynosi 10 osób).
Analizując kondycję rynku pracy w województwie warmińsko-mazurskim oraz dostępność ofert pracy w Olsztynie i całym regionie, można stwierdzić, że sytuacja jest coraz korzystniejsza dla jego mieszkańców. Stopa bezrobocia wróciła już do poziomu sprzed pandemii, co pozwala z ostrożnym optymizmem patrzeć w przysłość. Warto jednak zwrócić uwagę na problem, jakim jest ubóstwo mieszkańców regionu - przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw we wrześniu 2021 roku w województwie warmińsko-mazurskim wynosiło 4911,28 ł, podczas gdy w Polsce - 5841,16 ł. W 2011 roku wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym w regionie był równy 24,2 proc. (to drugi najwyższy wynik w kraju), a w 35 proc. gospodarstw domowych dochody były zbyt niskie, by pozwolić na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Choć sytuacja na Warmii i Mazurach z biegiem lat jest coraz lepsza, poprawa ta następuje wolniej niż w pozostałych regionach kraju. Rozwiązaniem dla mieszkańców borykających się z tego rodzaju problemami jest poszukiwanie pracy dodatkowej w Olsztynie lub innych miastach bądź korzystanie z pomocy społecznej.
Bezrobocie w Olsztynie
Stolica województwa warmińsko-mazurskiego to miasto o stosunkowo niskiej stopie bezrobocia. w Olsztynie znajdzie się na wielu stanowiskach. Z prognozy na 2021 rok przygotowanej w ramach „Barometru zawodów” wynika, że szanse na znalezienie ciekawej oferty pracy w Olsztynie mają m.in. przedstawiciele branży budowlanej, motoryzacyjnej, ochrony zdrowia, TSL, gastronomicznej, pomocy społecznej, ekonomiczno-administracyjno-biurowej czy IT.
Jak wygląda sytuacja związana z bezrobociem w Olsztynie? GUS podaje, że stopa bezrobocia w stolicy województwa warmińsko-mazurskiego w grudniu 2019 roku wynosiła 2,7 proc., zaś jej rekordowa wartość w 2020 roku wynosiła 3,7 proc. (w czerwcu i lipcu).
We wrześniu 2021 roku osoby bezrobotne stanowiły już 2,7 proc. wszystkich mieszkańców Olsztyna, wynik ten wrócił zatem do stanu sprzed pandemii.
Różnica w stopie bezrobocia w Olsztynie oraz pozostałej części województwa warmińsko-mazurskiego wynika w dużej mierze z czynników społecznych i demograficznych. Mieszkańcy stolicy regionu mają do wyboru wiele możliwości zawodowych, które niedostępne są na obszarach wiejskich czy w mniejszych miastach na Warmii i Mazurach. Dostępność pracy dodatkowej w Olsztynie oraz pracy na pełen etat sprawia, że niemal każdy, kto poszukuje atrakcyjnego zatrudnienia, znajdzie tu dla siebie ofertę. Praca w Olsztynie jest wynagradzana lepiej niż w całym regionie - z danych GUS wynika, że średnie wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w 2020 roku w województwie warmińsko-mazurskim wynosiło 4709,12 ł, zaś w jego stolicy - 5438,71 ł.
Przyczyny bezrobocia w województwie warmińsko-mazurskim
Jak zauważają autorzy opracowania „Stopy bezrobocia wśród osób z różnym wykształceniem w województwach Polski - analiza wyników badania”, bezrobocie to skutek transformacji ustrojowej z końca XX wieku oraz poważny problem społeczno-gospodarczy. Do jego zmniejszenia przyczynia się rozwój krajowej gospodarki, który przyspieszają środki finansowe pochodzące z Unii Europejskiej.
Warto jednak zwrócić uwagę na czynniki wpływające na stopę bezrobocia w Olsztynie, województwie warmińsko-mazurskim oraz w całym kraju. Na łamach platformy edukacyjnej Ministerstwa Edukacji i Nauki podkreślono, że główne przyczyny bezrobocia to:
-
upadek Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR-ów),
-
niedopasowana do rynku pracy oferta edukacyjna szkół,
-
upadek dużych zakładów przemysłowych,
-
niedostateczny rozwój sektora usług i nadmierny rozwój przemysłu w czasach PRL-u,
-
obecność osób urodzonych w czasie wyżu demograficznego (lata 70. i 80. XX w.) na rynku pracy,
-
wysokie koszty pracodawców, które sprawiają, że ograniczają oni liczbę stanowisk,
-
rozwój technologiczny pozwalający na automatyzowanie pracy i ograniczenie zatrudnienia,
-
niedostatecznie rozwinięty publiczny system pośrednictwa pracy,
-
brak elastyczności rynku pracy.
W przypadku województwa warmińsko-mazurskiego istotny wpływ na sytuację na rynku pracy miał upadek PGR-ów. Gospodarka w województwie warmińsko-mazurskim rozwijała się głównie za ich sprawą. Likwidacja PGR-ów przyczyniła się do znacznego wzrostu bezrobocia. W publikacji „Warmia i Mazury 2020. Jaka droga do rozwoju?” zauważa się, że drugiej z przyczyn sytuacji gospodarczej województwa warmińsko-mazurskiego także należy szukać w historii - za sprawą jego położenia, tj. przynależności do tzw. Polski „B”, w okresie gospodarki centralnie planowanej region ten nie był brany pod uwagę podczas dokonywania inwestycji mających pomóc w rozwoju przemysłu oraz infrastruktury.
Co więcej, region ten cechuje mała elastyczność oraz niska konkurencyjność gospodarki, a osoby młode nierzadko emigrują do pozostałych województw, by zbudować swoją pozycję na atrakcyjniejszych rynkach pracy.
W dokumencie „Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025” zauważa się jednak, że stopa bezrobocia liczona w badaniu aktywności ekonomicznej ludności w województwie jest zbliżona do średniej krajowej, co oznacza, że mieszkańcy regionu aktywnie poszukują pracy.
Plany zmniejszenia bezrobocia
Władze regionu warmińsko-mazurskiego starają się o uczynienie go przystępnym dla mieszkańców. Plany dotyczące jego przysłości zostały wyszczególnione w dokumencie „Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025”. Wśród priorytetów strategicznych wymieniane są:
-
konkurencyjna gospodarka,
-
otwarte społeczeństwo,
-
nowoczesne sieci.
W planie rozwoju regionu zwraca się uwagę na branże dominujące na Warmii i Mazurach - produkcję mebli, wyrobów z tworzyw sztucznych i gumy, produkcję z drewna, korka i wikliny, produkcję artykułów spożywczych. Wśród sektorów wysokiej szansy wymienia się również m.in. usługi ICT, rybactwo, przemysł energetyczno-ciepłowniczy, usługi medyczne, opiekę społeczną i usługi doradztwa dla biznesu. W celu zwiększenia swojej konkurencyjności gospodarczej region powinien skupić się głównie na wymienionych obszarach. Podkreśla się także walory przyrodnicze województwa, m.in. jego potencjał wodny, obszary prawnie chronione oraz lasy, które mogą pełnić ważną rolę w rozwoju Warmii i Mazur. Autorzy strategii zauważają, że w celu zmniejszenia bezrobocia w województwie warmińsko-mazurskim należy skupić się na poprawie jego atrakcyjności inwestycyjnej i wzroście przedsiębiorczości mieszkańców.
Odsetek bezrobotnych wśród osób młodych w warmińsko-mazurskim należy do najwyższych w Polsce. Dodatkowo w 52 proc. gospodarstw domowych od młodzieży nie oczekuje się ukończenia szkoły wyższej - to najwyższy wynik w kraju. Mimo to osoby z wykształceniem wyższym na ogół nie mają trudności ze znalezieniem pracy w Olsztynie i reszcie regionu, co wynika głównie z faktu, że większość absolwentów uczelni decyduje się na migracje w celu rozwoju swojej kariery. Zdaniem ekspertów należy zadbać o wykorzystanie potencjału placówek oświatowych, m.in. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, oraz stworzenie nowych ośrodków, w których mieszkańcy województwa będą mogli zdobywać cenne wykształcenie.
By zmniejszyć bezrobocie w regionie, warto także zwiększyć konkurencyjność województwa warmińsko-mazurskiego dla inwestorów oraz zadbać o rozwój branży turystycznej. Szansą dla Warmii i Mazur może okazać się również współpraca z zagranicznymi miastami partnerskimi i wprowadzanie innowacji w lokalnych firmach oraz rozwój przedsiębiorstw oferujących produkty ekologiczne w związku ze wzrostem zainteresowania tego rodzaju wyrobami. To działania, które pozwolą na zwiększenie liczby miejsc pracy w Olsztynie oraz pozostałych częściach województwa.
Władze Warmii i Mazur zauważają także, że pomocnym narzędziem do walki z bezrobociem jest monitoring rynku pracy oraz oferowanie różnych instrumentów wsparcia przedsiębiorcom i pracownikom. Obecnie tego rodzaju działania prowadzone są przez instytucje rynku pracy, m.in. Wojewódzki Urząd Pracy: Olsztyn, inkubatory przedsiębiorczości czy ośrodki szkoleniowo-doradcze.
Walka z bezrobociem w województwie warmińsko-mazurskim to czasochłonny proces, który wymaga dużych nakładów finansowych. Należy jednak zauważyć, że wdrożenie rozwiązań zaproponowanych w „Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025” pozwoli na poprawę sytuacji na rynku pracy w regionie. Wyniki badania BAEL pokazują, że mieszkańcy województwa aktywnie szukają zatrudnienia. Można zatem założyć, że zadbanie o rozwój gospodarczy regionu i stworzenie nowych miejsc pracy pozytywnie wpłyną na warmińsko-mazurski rynek pracy i pozwolą na zmniejszenie skali problemu bezrobocia.
Martyna Piotrowska, redaktor HR i EB wGoWork.pl
