Aby zr贸wnowa偶y膰 bud偶ety, kluby Premier League opieraj膮 si臋 na sprzeda偶y swoich zawodnik贸w, kt贸ra jest warta ju偶 miliard funt贸w. Rosn膮ce koszty i spowolnienie na rynku praw medialnych obna偶y艂y bowiem trwa艂e problemy finansowe najbogatszej ligi 艣wiata.
Sprawozdania finansowe 18 z 20 klub贸w pokazuj膮 wyra藕ny wzrost 艂膮cznych zysk贸w z transfer贸w zawodnik贸w w por贸wnaniu z poprzednim sezonem. Wed艂ug szacunk贸w ca艂kowita warto艣膰 sprzeda偶y zawodnik贸w za sezon 2023/24 mo偶e przekroczy膰 1 miliard funt贸w, w por贸wnaniu do oko艂o 700 milion贸w funt贸w rok wcze艣niej. Mimo to te same kluby ponios膮 kolejny rok z rz臋du straty, g艂贸wnie przez rosn膮ce koszty operacyjne i wci膮偶 wysokie p艂ace pi艂karzy, jak pokazuj膮 dane ze sprawozda艅.
Dane te podkre艣laj膮, jak trudno jest klubom w najbogatszej lidze 艣wiata osi膮gn膮膰 zysk, mimo 偶e ich przychody si臋gaj膮 miliard贸w funt贸w. Przychody 鈥� nie licz膮c tych ze sprzeda偶y zawodnik贸w 鈥� wzros艂y do ponad 6,2 miliarda funt贸w dla 19 klub贸w, kt贸re opublikowa艂y dane. Jednak po opodatkowaniu kluby odnotowa艂y 艂膮czn膮 strat臋 rz臋du 130 milion贸w funt贸w 鈥� wynika z danych Football Benchmark. To mniej ni偶 713 milion贸w funt贸w straty rok wcze艣niej, g艂贸wnie dzi臋ki wzrostowi zysk贸w z transfer贸w.
Kluby Premier League raportuj膮 straty w kluczowym momencie dla ca艂ej dyscypliny 鈥� w ostatnich latach do ligi nap艂yn臋艂y ogromne inwestycje z ca艂ego 艣wiata. Rz膮d Wielkiej Brytanii planuje powo艂anie niezale偶nego regulatora dla zapewnienia finansowej stabilno艣ci, a sama liga przygotowuje nowy zestaw przepis贸w w tym samym celu. Czo艂owi dzia艂acze kilku klub贸w ostrzegaj膮, 偶e nawyk nadmiernych wydatk贸w w pi艂ce no偶nej musi si臋 sko艅czy膰.
Nottingham Forest: od pot臋偶nej straty do niespodziewanego zysku
Tottenham Hotspur poinformowa艂 o stracie 26 milion贸w funt贸w, po tym jak nie zakwalifikowa艂 si臋 do Ligi Mistrz贸w, co wp艂yn臋艂o na ni偶sze przychody z nagr贸d i transmisji. Prezes Daniel Levy w o艣wiadczeniu towarzysz膮cym wynikom finansowym klubu powiedzia艂: 鈥濩z臋sto czytam, 偶e powinni艣my wi臋cej wydawa膰, skoro jeste艣my dziewi膮tym najbogatszym klubem na 艣wiecie. Jednak dok艂adniejsza analiza pokazuje, 偶e wydatki musz膮 by膰 zr贸wnowa偶one i dostosowane do naszych przychod贸w operacyjnych. Nie mo偶emy wydawa膰 pieni臋dzy, kt贸rych nie mamy鈥�.
Nottingham Forest, kt贸rego w艂a艣cicielem jest grecki magnat 偶eglugowy Evangelos Marinakis, odnotowa艂 strat臋 operacyjn膮 w wysoko艣ci 73 mln funt贸w, ale dzi臋ki sprzeda偶y zawodnik贸w za ponad 100 mln funt贸w osi膮gn膮艂 zysk netto na poziomie 12,1 mln funt贸w. Aston Villa mia艂a strat臋 85,4 mln funt贸w, w por贸wnaniu do 119,6 mln rok wcze艣niej.
Sprzeda偶 wychowank贸w recept膮 na finansowe limity
Niekt贸re kluby opublikowa艂y jedynie g艂贸wne wska藕niki finansowe. W艣r贸d nich znala锄艂a si臋 Chelsea, wsp贸艂w艂a艣cicielem kt贸rej jest ameryka艅ska firma private equity Clearlake Capital 鈥� klub wykaza艂 zysk w wysoko艣ci 128 mln funt贸w. Jednak wynik ten by艂 wsparty sprzeda偶膮 aktyw贸w o warto艣ci prawie 200 mln funt贸w (w tym kobiecej dru偶yny Chelsea) do sp贸艂ki-matki, oraz zyskami z transfer贸w pi艂karzy wynosz膮cymi 152 mln funt贸w, co sugeruje, 偶e faktyczne operacyjne straty by艂y znacznie wi臋ksze.
Chelsea to jeden z klub贸w, kt贸re zdecydowa艂y si臋 na sprzeda偶 m艂odych zawodnik贸w, by spe艂ni膰 zasady Premier League dotycz膮ce zysku i zr贸wnowa偶onego rozwoju (profit and sustainability rules), kt贸re penalizuj膮 straty przekraczaj膮ce 105 mln funt贸w w okresie trzech lat. Dochody z transfer贸w wychowank贸w akademii mo偶na zaksi臋gowa膰 jako czysty zysk. Od przej臋cia klubu w 2022 roku za 2,5 miliarda funt贸w, ameryka艅scy w艂a艣ciciele Chelsea wydali ponad 1,6 miliarda euro na transfery 鈥� wynika z danych UEFA.
Zyski City, strata United - dwa oblicza Manchesteru
Kilka klub贸w ju偶 wcze艣niej przedstawi艂o swoje dane finansowe, w tym obecny mistrz Anglii Manchester City, kt贸ry zanotowa艂 73 mln funt贸w zysku dzi臋ki 139 mln funt贸w dochodu z transfer贸w. Jego rywal zza miedzy, Manchester United, notowany na gie艂dzie w USA, rozpocz膮艂 restrukturyzacj臋 po tym, jak w zes锄艂ym roku wykaza艂 rekordow膮 strat臋 w wysoko艣ci 113 mln funt贸w.
Premier League przyci膮gn臋艂a w ostatnich latach fal臋 inwestycji 鈥� ponad po艂owa klub贸w nale偶y dzi艣 do ameryka艅skich funduszy lub zamo偶nych inwestor贸w prywatnych. Jednak rosn膮ce pensje zawodnik贸w, koszty transfer贸w i finansowania sprawiaj膮, 偶e coraz trudniej osi膮ga膰 zyski. Nadchodz膮ca podwy偶ka sk艂adek na ubezpieczenie spo艂eczne pracodawc贸w ma dodatkowo zwi臋kszy膰 koszty o dziesi膮tki milion贸w funt贸w.
Liga stara si臋 ukr贸ci膰 nadmierne wydatki. W ubieg艂ym sezonie dwa kluby 鈥� Everton i Nottingham Forest 鈥� zosta艂y ukarane odj臋ciem punkt贸w za przekroczenie dozwolonych strat, podczas gdy Leicester City unikn膮艂 sankcji dzi臋ki przesuni臋ciu daty zako艅czenia roku finansowego.
Premier League szykuje rewolucj臋 finansow膮
Premier League rozwa偶a obecnie przej艣cie na nowy system zasad finansowych, kt贸ry zamiast limit贸w strat, koncentrowa艂by si臋 na proporcji wydatk贸w wzgl臋dem przychod贸w. Tzw. wska藕nik koszt贸w sk艂adu (squad cost ratio), kt贸ry ogranicza wydatki na zawodnik贸w do okre艣lonego procentu dochod贸w, by艂by wzorowany na przepisach UEFA z zes锄艂ego roku.
Osobna propozycja, tzw. anchoring, zak艂ada艂aby powi膮zanie wydatk贸w najbogatszego klubu z dochodami z praw telewizyjnych najs艂abszego. Oba modele by艂y testowane w tym roku, ale kluby op贸藕ni艂y ich formalne wdro偶enie przynajmniej o kolejny rok.
Transmisje nie wystarcz膮. Kluby szukaj膮 nowych 藕r贸de艂 przychod贸w
G艂贸wne 藕r贸d艂o dochod贸w klub贸w to sprzeda偶 praw do transmisji mecz贸w na 偶ywo. Jednak rynek medialny dla europejskiej pi艂ki ostatnio s艂abnie 鈥� niekt贸re ligi przed艂u偶aj膮 umowy na gorszych warunkach. Premier League zdo艂a艂a uzyska膰 wzrost o 4% w kolejnym czteroletnim cyklu 鈥� ale tylko dzi臋ki zwi臋kszeniu liczby transmitowanych mecz贸w o 40%.
W艂a艣ciciele kilku klub贸w zwr贸cili si臋 wi臋c ku przychodom z dnia meczowego 鈥� sprzeda偶y bilet贸w i us艂ug premium 鈥� jako motorowi wzrostu. Wed艂ug analizy 鈥濬inancial Times鈥�, kluby Premier League planuj膮 zwi臋kszy膰 pojemno艣膰 stadion贸w o ponad 100 tys. miejsc w nadchodz膮cych latach.
Tymczasem ro艣nie znaczenie zysk贸w z transfer贸w 鈥� cztery kluby angielskiej ekstraklasy (Chelsea, Manchester City, Brighton & Hove Albion i Nottingham Forest) uzyska艂y z tego tytu艂u ponad 100 mln funt贸w ka偶dy.
J.S.