W dniu 7 kwietnia, w drugiej po艂owie sesji kasowej 鈥濭PW stan臋艂a na godzin臋鈥� w wyniku zawieszenia notowa艅 na wszystkich rynkach prowadzonych przez Gie艂d臋 Papier贸w Warto艣ciowych w Warszawie. W tym samym dniu rano na stronie GPW w sekcji, gdzie publikowane s膮 komunikaty operacyjne, pojawi艂o si臋 og艂oszenie zatytu艂owane 鈥濳omunikat EMC鈥�.
Problem w tym, 偶e nawet rozwini臋ty jako Exceptional Market Conditions (z ang. w wolnym t艂umaczeniu to wyj膮tkowe okoliczno艣ci) nie m贸wi艂 wiele inwestorom indywidualnym, kt贸rzy nie zajmuj膮 si臋 profesjonalnie inwestowaniem na gie艂dzie.
Dzia艂 Notowa艅 GPW, kt贸ry wyda艂 komunikat, doda艂, 偶e EMC pojawia si臋 鈥瀢 sytuacji wyst膮pienia niezwyk艂ej zmienno艣ci skutkuj膮cej uruchomieniem mechanizm贸w zmienno艣ci w odniesieniu do wi臋kszo艣ci instrument贸w finansowych鈥�. Wci膮偶 dla sporej cz臋艣ci inwestor贸w by艂a to nowo艣膰.
Przynajmniej dla tych, kt贸rzy inwestowanie na gie艂dzie zacz臋li w ostatnich latach, bowiem zgodnie z histori膮 komunikat贸w operacyjnych GPW, poprzednio EMC og艂oszono w marcu 2020 r., w samym 艣rodku krachu na gie艂dach wywo艂anego pandemi膮 Covid-19. Samo zawieszenie notowa艅, b臋d膮ce niejako nast臋pstwem EMC, kt贸re GPW p贸藕niej t艂umaczy艂a lawin膮 zlece艅 od handluj膮cych algorytm贸w (High-Frequency-Trading), by艂o jeszcze wi臋ksz膮 rzadko艣ci膮.
Poprzednia taka sytuacja mia艂a miejsce w kwietniu 2019 r., gdy zagraniczni c锄艂onkowie gie艂dy nie mieli mo偶liwo艣ci sk艂adania zlece艅, z uwagi na co zawieszono handel. Wtedy jednak by艂a to techniczna awaria, kt贸r膮 GPW og艂osi艂a bez zwi膮zku z EMC. To przyk艂ady kilku informacji operacyjnych Dzia艂u Notowa艅, kt贸re mog膮 pojawi膰 si臋 podczas sesji. By u艂atwi膰 inwestorom szybkie i sprawne odnalezienie si臋 w tego typu sytuacjach zapytali艣my GPW o najwa偶niejsze rodzaje komunikat贸w, z jakimi na podstawie Regulaminu Gie艂dy oraz Szczeg贸艂owych Zasad Obrotu Gie艂dowego UTP mog膮 si臋 spotka膰 na co dzie艅.
Najwa偶niejsze komunikaty operacyjne GPW
Zgodnie z odpowiedzi膮 GPW mo偶na wyr贸偶ni膰 6. podstawowych komunikat贸w operacyjnych dystrybuowanych przez Zesp贸艂 Sesji Gie艂dowych Dzia艂u Notowa艅. Najwi臋cej miejsca po艣wi臋膰my dw贸m, na kt贸re w kwietniu zwracano szczeg贸ln膮 uwag臋, czyli EMC i SMC. Interesuj膮cy mo偶e by膰 tak偶e potencjalny komunikat o anulowaniu transakcji, ale te偶 taki o wspomnianej awarii technicznej, zaliczany do komunikat贸w niestandardowych. Ostatnie dwa dotycz膮 obrotu certyfikatami: 鈥濳nock-out鈥� oraz 鈥濸rzedterminowy wykup/umorzenie鈥�.
Jak informuje GPW, komunikat dotycz膮cy Exceptional Market Conditions (EMC), czyli 鈥瀢yj膮tkowych okoliczno艣ci鈥� zostaj膮 one og艂oszone ze wzgl臋du na spe艂nienie jednego z kryteri贸w dotycz膮cych m.in. niezwyk艂ej zmienno艣膰 skutkuj膮cej uruchomieniem mechanizm贸w zmienno艣ci w odniesieniu do wi臋kszo艣ci instrument贸w finansowych, ponadto wojny, akcji protestacyjnych, niepokoj贸w spo艂ecznych lub sabota偶u cybernetycznego oraz wyst膮pienia zak艂贸ce艅 obrotu zagra偶aj膮cych mo偶liwo艣ci zawierania transakcji w rzetelny, prawid艂owy i przejrzysty spos贸b.
Co do ostatniego przypadku artyku艂 3 Rozporz膮dzenia delegowanego Komisji (UE) 2017/578, kt贸ry wymienia wszystkie kryteria, wyja艣nia, 偶e zak艂贸cenia obrotu bierze si臋 pod uwag臋 je艣li wynikaj膮 z istotnego obni偶enia wydajno艣ci systemu obrotu z powodu op贸藕nie艅 i przerw, szeregu b艂臋dnych zlece艅 lub transakcji, oraz gdy zdolno艣膰 systemu obrotu staje si臋 niewystarczaj膮ca.
Warunki og艂oszenia przez Gie艂d臋 鈥瀢yj膮tkowych okoliczno艣ci鈥� oraz konsekwencje dla uczestnik贸w rynku opisane s膮 w dziale II Szczeg贸艂owych Zasad Obrotu Gie艂dowego UTP (SZOG) w szczeg贸lno艣ci w paragrafie 12. Czytamy w nim m.in., 偶e informacje o wyst膮pieniu wyj膮tkowych okoliczno艣ci 骋颈别艂诲补 podaje niezw艂ocznie do wiadomo艣ci uczestnik贸w obrotu. Przepisy te w najwi臋kszym stopniu reguluj膮 jednak prawa i obowi膮zki animator贸w rynku.
Drugi rodzaj komunikat贸w operacyjnych dotyczy SMC, czyli z ang. Stressed Market Conditions. To 鈥瀞krajne warunki rynkowe鈥�, kt贸re s膮 og艂aszane dla instrument贸w, w przypadku, gdy zostaje podj臋ta przez przewodnicz膮cego sesji decyzja o zmianie g贸rnych/dolnych statycznych ogranicze艅 waha艅 kursu. G艂贸wnym powodem wprowadzenia takiego komunikatu jest ochrona p艂ynno艣ci rynku.
Jak t艂umaczy 骋颈别艂诲补 w贸wczas przez kolejne p贸艂 godziny trwaj膮 skrajne okoliczno艣ci, w kt贸rych animator mo偶e kwotowa膰 instrument tak, 偶e maksymalny spread ulega podwojeniu, a minimalna warto艣膰 lub odpowiednio minimalny wolumen zlece艅 animatora ulega obni偶eniu o po艂ow臋, co wynika wprost za艂膮czniki nr 11 do SZOG.
Po 30 minutach Zesp贸艂 Sesji Gie艂dowych og艂asza zako艅czenie SMC i animator zobowi膮zany jest do przywr贸cenia kwotowa艅 zgodnie ze standardowymi warunkami, informuje GPW. Dzi臋ki temu mechanizmowi gie艂da mo偶e reagowa膰 na nadzwyczajne sytuacje, takie jak nag艂e za艂amania rynku, skoki zmienno艣ci czy inne nieprzewidziane zdarzenia
Tego typu komunikaty s膮 do艣膰 powszechne i cz臋sto wyst臋puj膮 dla pojedynczych walor贸w, jak np. 30 kwietnia dla akcji CCC i opartych o nie kontrakt贸w terminowych, gdy rynek reagowa艂 na raport wynikowy. Innym przyk艂adem by艂o og艂oszenie SMC w przypadku Tauronu i PGE 15 kwietnia, gdy premier Tusk wystraszy艂 rynek, m贸wi膮c, 偶e sp贸艂ki energetyczne kontrolowane przez Skarb Pa艅stwa niekoniecznie maj膮 maksymalizowa膰 zysk. Z 17 kwietnia SMC og艂oszono w kontek艣cie Pepco, gdy informacja o ch臋tnych na sie膰 Poudland podbi艂a popyt na akcje sp贸艂ki.
Bia艂y kruk w艣r贸d komunikat贸w
Wi臋cej powiedzmy te偶 o komunikacie, kt贸ry z kolei jest bardzo rzadki. Chodzi o komunikat dotycz膮cy anulowania transakcji gie艂dowych. Wniosek o tak膮 decyzj臋 skutkuj膮c膮 wspomnianym komunikatem mo偶e 锄艂o偶y膰 wy艂膮cznie c锄艂onek gie艂dy, kt贸ry 锄艂o偶y艂 b艂臋dne zlecenie lub kt贸rego klient korzystaj膮cy z dost臋pu sponsorowanego 锄艂o偶y艂 takie zlecenie.
Wyra偶enie zgody na anulowanie transakcji skutkuje anulowaniem wszystkich transakcji gie艂dowych, kt贸rych przedmiotem jest dany instrument finansowy, zawartych od momentu wprowadzenia do systemu b艂臋dnie sporz膮dzonego zlecenia maklerskiego, a w przypadku zlece艅 STOP, od momentu ujawnienia zlecenia w arkuszu zlece艅, do momentu przekazania c锄艂onkom gie艂dy przez przewodnicz膮cego sesji informacji o 锄艂o偶eniu wniosku.
Jak wida膰 to do艣膰 powa偶na sytuacja, zwi膮zana z anulowaniem zawartych transakcji, ale w艂a艣ciwie niespotykana. Zgodnie z danymi na stronie GPW ostatni raz procedura anulowanie transakcji by艂a wszcz臋ta w 2019 r. i dotyczy艂a certyfikat贸w inwestycyjnych wydanych przez Raiffeisen Bank. Jednak przewodnicz膮cy sesji nie wyrazi艂 na ni膮 zgody.
Jak informuje GPW, w ostatnich latach by艂 to jedyny przypadek. 鈥濨rak wniosk贸w wynika z wyst臋powania statycznych ogranicze艅 waha艅 kursu, gdzie zawieranie transakcji na poziomie wykraczaj膮cym poza 10% wzgl臋dem kursu referencyjnego skutkuje zamro偶eniem notowa艅. W trakcie trwania r贸wnowa偶enia przewodnicz膮cy sesji analizuje 锄艂o偶one zlecenia r贸wnie偶 pod wzgl臋dem mo偶liwego b艂臋du鈥� 鈥� t艂umaczy GPW.
Na koniec podajmy, 偶e Dzia艂 Notowa艅 GPW mo偶e wyda膰 jeszcze komunikaty niestandardowe opisuj膮ce przebieg incydent贸w, awarii technicznych lub innych zdarze艅 operacyjnych maj膮cych wp艂yw na przebieg sesji gie艂dowej. Do takich zaliczy膰 mo偶emy na przyk艂ad wspomniany komunikat o zawieszeniu sesji gie艂dowej.
Podsumowuj膮c, komunikaty Dzia艂u Notowa艅 GPW s膮 narz臋dziem informowania rynku o sytuacjach, kt贸re mog膮 wp艂ywa膰 na p艂ynno艣膰, bezpiecze艅stwo lub techniczne aspekty obrotu. Ich celem jest zapewnienie transparentno艣ci, ochrony inwestor贸w i stabilno艣ci dzia艂ania rynku w nieprzewidzianych okoliczno艣ciach. Mo偶na je znale藕膰 na stronach internetowych GPW w zak艂adce
Micha艂 Kubicki