Referencyjna stopa procentowa Banku Centralnego Republiki Tureckiej (TCMB) zosta艂a dzisiaj podniesiona o 500 pb, do poziomu 50,00%, czyli do najwy偶szej warto艣ci od marca 2002 roku. Decyzja TCMB jest sporym zaskoczeniem, poniewa偶 rynkowy konsensus zak艂ada艂 utrzymanie stopy procentowej bez zmian na poziomie 45%.
To podw贸jna niespodzianka, poniewa偶 miesi膮c temu tureckie w艂adze monetarne utrzyma艂y cen臋 pieni膮dza bez zmian, po tym jak w styczniu wprost zapowiedzia艂y zako艅czenie cyklu podwy偶ek. Wp艂yw na zmian臋 nastawienie decydent贸w w TCMB mog艂y mie膰 dane o lutowej inflacji CPI, kt贸ra przyspieszy艂a do 67%, cho膰 ekonomi艣ci spodziewali si臋 tylko nieznacznego jej wzrostu.
- W odpowiedzi na pogorszenie si臋 perspektyw dla inflacji komitet zdecydowa艂 si臋 podnie艣膰 stopy procentowe. Restrykcyjne nastawienie w polityce monetarnej b臋dzie utrzymywane, dop贸ki nie zostanie zaobserwowany stabilny i znacz膮cy spadek trend贸w miesi臋cznej inflacji i oczekiwania inflacyjne nie znajd膮 si臋 w przedziale prognozy 鈥� tak marcow膮 podwy偶k臋 st贸p procentowych uzasadni艂 Komitet Polityki Monetarnej TCMB.
Dodano tak偶e, 偶e nastawienie polityki monetarnej mo偶e zosta膰 zaostrzone w przypadku znacz膮cego i utrzymuj膮cego si臋 os艂abienia prognoz inflacyjnych. Ustanowienie trendu dezinflacyjnego oczekiwane jest przez TCMB w drugiej po艂owie 2024 roku. Co wi臋cej, turecki bank centralny 偶yczy艂by sobie realnej aprecjacji liry. Czyli w du偶ym uproszczeniu sytuacji, w kt贸rej kurs dolara r贸s艂by wolniej ni偶 ceny w sklepach.
Rynek walutowy z zadowoleniem przyj膮艂 komunikat TCMB. Bezpo艣rednio po jego publikacji kurs dolara spad艂 z 32,45 do 32,10 lir. Warto przy tym odnotowa膰, 偶e od wielu lat lira znajduje si臋 w spadku swobodnym. Jeszcze na pocz膮tku 2024 roku dolar w Turcji kosztowa艂 mniej ni偶 30 lir, a rok temu niespe艂na 20 lir. W ci膮gu ostatnich dw贸ch lat turecka waluta utraci艂a ponad po艂ow臋 swej si艂y nabywczej w stosunku do USD, a w ci膮gu 5 lat warto艣膰 liry tureckiej zmala艂膮 o blisko 83%.
Jak Turcy (nie)walczyli z inflacj膮
W styczniu TCMB dokona艂 贸smej z rz臋du podwy偶ki st贸p procentowych, podnosz膮c koszty kredytu o 250 pb. i sugeruj膮c zako艅czenie cyklu podwy偶ek. W grudniu tempo podwy偶ek zosta艂o spowolnione do 250 pb. Miesi膮c wcze艣niej Turcy podnie艣li koszty kredytu o 500 pb., dwukrotnie przebijaj膮c oczekiwania rynku. W pa藕dzierniku stopy procentowe tak偶e zosta艂y podniesione tak偶e o 500 pb., co jednak wtedy by艂o posuni臋ciem w pe艂ni oczekiwanym przez rynek. R贸wnie偶 we wrze艣niu koszty kredytu pos锄艂y w g贸r臋 o 500 pb. i by艂a to wtedy decyzja zgodna z rynkowym konsensusem.
Natomiast w sierpniu 2023 roku TCMB zaskoczy艂 rynek podwy偶k膮 a偶 o 750 pb. 鈥� czyli trzykrotnie mocniejsz膮 od konsensusu. W lipcu koszty kredytu nad Bosforem zosta艂y podniesione o 250 pb., co wtedy pozostawi艂o spory niedosyt. Pocz膮tek 鈥瀖onetarnego resetu鈥� w Turcji mia艂 jednak miejsce w czerwcu, gdy nowe kierownictwo banku centralnego Turcji zdecydowa艂o si臋 na zerwanie z 鈥瀍rdoganomik膮鈥� i drastycznie podnios艂o stopy procentowe. Wtedy to stopa referencyjna pos锄艂a w g贸r臋 z 8,50 % do 15,00%, co i tak by艂o poziomem wyra藕nie ni偶szym od 20-25% oczekiwanym przez rynek.
Jednak偶e po serii mocnych podwy偶ek st贸p procentowych kolejny ju偶 raz dos锄艂o do wymiany prezesa tureckiego banku centralnego. Stanowisko opu艣ci艂a . 2 lutego pani Erkan zrezygnowa艂a z funkcji prezesa TCMB. Zast膮pi艂 j膮 dotychczasowy wiceprezes Ya艧ar Fatih Karahan.
Turcja w permanentnym kryzysie walutowym
Przez wcze艣niejsze lata TCMB prowadzi艂 鈥瀗iekonwencjonaln膮鈥� polityk臋 pieni臋偶n膮, obni偶aj膮c stopy procentowe, pomimo szalej膮cej w kraju dwucyfrowej inflacji cenowej. Gdy jesieni膮 2021 roku dos锄艂o do pierwszych ci臋膰 st贸p, inflacja CPI wynosi艂a ok. 20%. Rok p贸藕niej si臋gn臋艂a 85%, a Turcy ca艂y czas obni偶ali koszty kredytu. Do ostatniej obni偶ki dos锄艂o w lutym 2023 roku po tragicznym trz臋sieniu ziemi. I zarazem na kilka 尘颈别蝉颈臋肠测 przed wyborami prezydenckimi.
Nie jest 偶adn膮 tajemnic膮, 偶e za ow膮 鈥瀗iekonwencjonaln膮鈥� polityk膮 pieni臋偶n膮 sta艂 prezydent Recep Tayyip Erdogan od 20 lat sprawuj膮cy niepodzieln膮 w艂adz臋 nad drugim najludniejszym krajem Bliskiego Wschodu. W 艣wiecie finans贸w Erdogan zas艂yn膮艂 ze swych ekscentrycznych pogl膮d贸w ekonomicznych stoj膮cych w jaskrawej sprzeczno艣ci z podstawami makroekonomii.
Turecki 鈥瀞u艂tan鈥� publicznie twierdzi艂, 偶e to wysokie stopy procentowe powoduj膮 wysok膮 inflacj臋. Ekonomi艣ci zgodnie uwa偶aj膮, 偶e jest dok艂adnie na odwr贸t: to wysokie (realnie) stopy procentowe skutkuj膮 obni偶eniem inflacji i wolniejszym tempem wzrostu cen w gospodarce. Jednak Erdogan uparcie forsowa艂 swoje stanowisko, doprowadzaj膮c tym do rozpaczy (i cz臋sto utraty stanowiska) kolejnych szef贸w tureckiego banku centralnego.
W rezultacie Turcja mo偶e si臋 鈥瀙ochwali膰鈥� jednym z najwy偶szych inflacji na 艣wiecie. Ma tak偶e jedne z najwy偶szych nominalnych st贸p procentowych na 艣wiecie. Wy偶sze stopy maj膮 tylko w Wenezueli (58,6%), Argentynie (80%) oraz w Zimbabwe (130%). Z pewno艣ci膮 nie jest to towarzystwo, w kt贸rym chcia艂by przebywa膰 szanuj膮cy si臋 bankier centralny. Tak偶e inflacja wy偶sza ni偶 w Turcji panuje w zaledwie kilku krajach 艣wiata: w Argentynie (276%), Libanie (177%), Syrii (140%) oraz w Wenezueli (76%).