Dramatyczny wzrost śmiertelności w ostatnich dwóch latach sprawił, że ZUS wyliczy wyższe zasiłki tym wszystkim, którzy w tym roku zdecydują się przejść na emerytury. Z podobnym zjawiskiem mieliśmy do czynienia także rok temu.

W 2021 roku w Polsce zmarło ponad 519 tysięcy osób. Po raz pierwszy od zakończenia II wojny światowej liczba zgonów przekroczyła pół miliona i była o 42 tys. wyższa od i tak już fatalnego wyniku z roku 2020. Był to także rezultat o prawie 110 tys. wyższa niż w roku 2019 – czyli ostatnim pełnym roku w miarę normalnego funkcjonowania państwowego sektora medycznego.

Wysoka śmiertelność skutkuje nie tylko zmianami demograficznymi, ale też rzutuje na statystyki uwzględniane przy wyliczaniu zusowskich emerytur. Tradycyjnie pod koniec marca Główny Urząd Statystyczny publikuje tablice średniego dalszego trwania życia. Sporządzany przez GUS to jedna z kluczowych publikacji dla kilkusettysięcznej armii tegorocznych emerytalnych rekrutów.

���Dz�����

Tablice średniego dalszego trwania życia sporządza się w oparciu o dane o umieralności w poszczególnych grupach wiekowych (tzw. kohortach). Na tej podstawie szacuje się, ile życia ś�����Ծ��� pozostało osobie w danym wieku. Tablicę odczytuje się w następujący sposób: w osi pionowej wyszukujesz swój wiek (w latach), a w osi poziomej wybierasz liczbę miesięcy od ostatnich urodzin. Na skrzyżowaniu wiersza i kolumny otrzymasz średnią liczbę miesięcy, jaka ś�����Ծ��� dzieli od śmierci osoby urodzone w danym miesiącu.

Emerytalna matematyka

Osoba obchodząca dziś 60. urodziny ma przed sobą ������𳦾�ę�ٲԾ��� 238,9 miesięcy życia, a więc ś�����Ծ��� powinna dożyć 79,9 lat. Dla osób w wieku 65 lat GUS przewiduje ś�����Ծ��� 196,2 miesiące dalszego życia – a więc 16,35 lat na emeryturze. Pamiętajmy, że to tylko średnia bazująca na dużej próbie statystycznej. W żadnym wypadku nie należy traktować tych liczb jako indywidualnej prognozy.

W porównaniu do analogicznych tablic sprzed roku ponownie zmniejszył się średni czas dalszego trwania życia. W przypadku osoby 60-letniej w tegorocznych tabelach wynosi on 238,9 miesięcy, a więc aż o 8,8 miesięcy mniej niż przed rokiem oraz aż o 22,6 miesięcy mniej niż dwa lata temu. Dla osoby 65-letniej parametr ten przez ostatni rok zmalał o 8,1 miesiąca do 196,2 miesięcy. Przez dwa ostatnie lata przeciętna dalsza długość trwania życia zmniejszyła się o 21,4 miesięcy. ��To pokłosie rekordowej śmiertelności wywołanej administracyjnym zamknięciem państwowych szpitali oraz żniwem epidemii Covid-19.

Te liczby mają też kolosalne znaczenie dla wysokości emerytury tych osób, które w danym roku otrzymują uprawnienia emerytalne. Gdy składasz wniosek o emeryturę, ZUS dzieli sumę zwaloryzowanych "składek" zaksięgowaną w systemie informatycznym przez liczbę miesięcy dalszego trwania życia, jaka ci pozostaje według tablic GUS-u. Zatem im niższa jest ta liczba, tym wyższą emeryturę przyzna ci ZUS.

Przykładowo, jeśli masz 65 lat i na rachunku w ZUS-ie figuruje kwota 400 tys. złotych, to twoja emerytura wyniesie 2038,74 zł miesięcznie. ZUS zakłada bowiem, że ludzie z Twojego rocznika (i miesiąca) pożyją jeszcze ś�����Ծ��� 196,2 miesięcy. Emeryturę będziesz oczywiście otrzymywał do końca życia (twojego lub ZUS-u). System jest obliczony tak, aby bilansować się w skali makro. To znaczy, że w sensie teoretycznym wypłaty świadczeń dla ludzi długowiecznych finansowane są z „kapitału” tych, którzy przeżyli mniej, niż zakładała średnia. Oczywiście to tylko teoria, bowiem w praktyce pieniądze na wypłatę świadczeń z ZUS-u pochodzą ze „składek” odprowadzanych aktualnie przez pracowników i przedsiębiorców.

Emerytalne kontrowersje

Warto mieć świadomość, że cały ten system opiera się o dwa niezbyt uczciwe rozwiązania. Po pierwsze, w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie ma żadnych „odłożonych” przez Ciebie pieniędzy. Wszystko, co oddasz ZUS-owi, od razu jest wypłacane obecnym emerytom i rencistom. ZUS zapisuje jedynie ���Դڴǰ���������ę o tym, ile wpłaciłeś i ile w przyszłości obiecuje ci wypłacić. A czy i ewentualnie ile wypłaci, to się dopiero okaże za kilkanaście czy kilkadziesiąt lat.

W długim terminie wypłacalność zusowskiego systemu emerytalnego jest uzależniona od liczby uczestników płacących nań comiesięczne „składki”. Jednakże od kilku lat mamy do czynienia z sytuacją, gdy więcej Polaków przechodzi na emeryturę, niż wchodzi na rynek pracy. Sytuację ZUS-u ratowała dobra koniunktura na rynku pracy (wzrost nominalnych płac i wyższe wskaźniki aktywności zawodowej) oraz masowa imigracja pracowników zza wschodniej granicy. Jednakże na dłuższą metę polski system emerytalny będzie coraz mocniej uzależniony od napływu pracowników spoza Polski, ponieważ w 2021 roku liczba urodzeń spadła do najniższego poziomu po 1945 roku.

Po drugie, do ustalania wysokości emerytur ZUS używa tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Artykuł 26, punkt 3 stwierdza jasno, że „średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach”.��

Tymczasem wiadomo – – że ś�����Ծ��� rzecz biorąc, mężczyźni żyją krócej od kobiet. Są więc dodatkowo poszkodowani przez państwo. Bo nie dość, że po świadczenie z ZUS-u mogą się zgłosić 5 lat później niż kobiety, to jeszcze są oszukiwani na kluczowym przeliczniku, jakim jest oczekiwana dalsza długość trwania życia.

Ź��ó��ł��: