PKB
Najpopularniejszym i najszerzej komentowanym wskaźnikiem opisującym stan gospodarki danego kraju jest Produkt Krajowy Brutto (PKB). Na ten podstawowy miernik dochodu krajowego i wielkości gospodarki składają się cztery czynniki, co najłatwiej zobrazować wzorem:PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + (eksport - import) + zmiana zapasów
Wielkości tych czterech składowych i ich wzrost oznacza, że gospodarka ma się dobrze. Zwróćmy uwagę, że w nie jest tu uwzględnione pochodzenie kapitału. Rozróżnienie na finansowanie krajowe i zagraniczne możemy zobaczyć porównując daną wartość do PNB (Produkt Narodowy Brutto). Ostatni czynnik będący różnicą między eksportem i importem określa się bilansem handlowym kraju. Może być on dodatni (kraj więcej eksportuje niż importuje), co przekłada się na powstawanie rezerw (sytuacja Chin) lub ujemy, kiedy popyt wewnętrzny nie może być zaspokojony przez wewnętrzną produkcję i należy sprowadzać towary do kraju. Taka sytuacja występuje w USA, które w czasach boomu gospodarczego miesięcznie notowały ok. 60 miliardów dolarów ujemnego bilansu handlowego. Dla porównania bilans handlowy Polski wynosi miesięcznie -0,56 mld Euro.
PKB występuje w kilku odmianach. Nominalny wzrost PKB określa się wg bieżącej wartości pieniądza, ale istotniejszy jest „PKB realny” oznaczający zmianę przy realnej wartości pieniądza, zatem z inflacją. Porównując obecne wartości PKB z przeszłymi otrzymujemy procentowy wzrost lub spadek. Najczęściej porównuje się wartości PKB rok do roku (r/r) oraz kwartał w poprzednim roku do obecnego kwartału (kw/kw). Jeżeli następują po sobie dwa kwartalne spadki PKB to przyjmuje się, że gospodarka jest w recesji.
PKB mimo dość kompleksowego opisu gospodarki ma jednak bardzo ograniczony wpływ na rynki i indeksy. Głównie wynika to z faktu, że w momencie publikacji jest to już mocno historyczna wartość, a dodatkowo jest ona jeszcze dwukrotnie weryfikowana. A weryfikacje potrafią być spore. Przykładem pierwszym z brzegu jest odczyt za czwarty kwartał 2008 w USA. Pierwszy dana mówiła o poziomie -3,8 proc. kw/kw a po aktualizacji było już -6,2. Do wad PKB trzeba również zaliczyć brak uwzględnienia liczby ludności, szarej strefy, jakości usług i zróżnicowania dochodów w społeczeństwie. Wyeliminować można tylko pierwszą wadę dzięki wielkości PKB per capita (na osobę).
Inflacja
Kolejnym równie ważnym dla wskaźnikiem opisującym sytuację w całej gospodarce jest wielkość inflacji. Proces inflacji w gospodarce oznacza wzrost cen wywołany szybszym przyrostem ilości pieniądza niż produkcji. Mówiąc prosto pieniądz nie znajduje pokrycia w wytworzonych dobrach, zatem jego wartość spada. Wielkość inflacji to nic innego jak indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Określa się go na podstawie koszyka towarów, który jest budowany w oparciu o badania wybranych gospodarstw domowych. I tu już przy budowie wskaźnika można zauważyć istotną wadę. Raz do roku następuje zmiana jego elementów składowych. Zmienia się wagi składników odejmuje lub dodaje nowe elementy (np. ܲłܲ internetowe), co powoduje istotne zmiany porównaniach z poprzednimi odczytami.Inflacja występuje w dwóch rodzajach – całkowitej i bazowej. Inflację całkowitą określa się jako CPI (ang. Consumer Price Index), czyli indeks cen konsumentów. Z kolei CPI Core to inflacja po wyłączeniu cen energii i żywności. To rozróżnienie było szczególnie widoczne w pierwszym i drugim kwartale 2008, kiedy ceny ropy i żywności wzrosły o 60 procent, a ceny pozostałych dóbr nie zmieniały się. Innym typem inflacji jest inflacja PPI (ang. Producer Price Index). Nazywa się ją inflacją w cenach producentów, a w jej skład wchodzą surowce, półfabrykaty i produkty gotowe. Również występuje podział na PPI i PPI Core. Odczyt PPI jest o tyle istotny, że w USA następuje około dwa dni przed CPI, a więc pomaga prognozować istotniejsze dane.
Waga tego wskaźnika dla rynków zmienia się bardzo dynamicznie. Jeszcze na początku ubiegłego roku banki centralne (poza amerykańskim FED) uważnie obserwowały każdy ruch inflacji i w obawie przed jej wzrostem nie podejmowały liberalnych działań. Dziś sytuacja zmieniła się o 180 stopni. Troska o wzrost gospodarczy całkowicie zmarginalizowała ryzyka inflacyjne. Pamiętajmy jednak, że to wyjątkowa sytuacja i inflacji wróci do pierwszego szeregu danych od razu po uspokojeniu sytuacji na światowych rynkach.
Stopy procentowe
Wielkość opisanej inflacji ma bezpośredni wpływ na stopy procentowe w danym kraju. Stopa procentowa to ustalana przez Bank Centralny cena za pożyczenie kapitału, czyli popularnie koszt długu. W teorii im niższa jest inflacja tym niższa może być stopa procentowa. Zbyt szybki rozwój gospodarczy to wzrost inflacji, który niesie ryzyko przegrzania gospodarki, więc należy ją „chłodzić” przez podwyżkę kosztu pieniądza (wzrost stopy procentowej).Stopy procentowe to istotny wskaźnik gospodarczy ilustrujący jak kształtują się perspektywy dla danego kraju. Wysokość stóp jest ustalana w wyniku głosowania komitetów. W Polsce tą rolę pełni Rada Polityki Pieniężnej, w Europie – ECB, a w USA – FOMC (ang. Federal Open Market Comitee). Patrząc pod tym względem jest to najbardziej nieobiektywny z wymienionych wskaźników, bo pokazuje rzeczywistość taką jak interpretuje ją zaledwie parę osób.
Stopy procentowe należy interpretować wraz z inflacją danego kraju. Nominalna stopa procentowa to wielkość oficjalnego oprocentowania. Dla inwestycji i portfeli inwestorów ważniejsze jest jednak oprocentowanie realne, a więc różnica pomiędzy stopą nominalną a stopą inflacji. Jeżeli jest ono ujemne i inflacja przewyższa stopę procentową (USA, a ostatnio również Polska), to opłacalne jest branie kredytu i inwestowanie, ponieważ z biegiem czasu nasz dług będzie się automatycznie zmniejszał. To powinno pobudzić rozwój i prowadzić do wzrostu gospodarczego. W otoczeniu realnych ujemnych stóp procentowych całkowicie nieopłacalne jest lokowanie pieniędzy na depozyt, ponieważ będą one traciły na wartości.
Obecnie trudno o jednoznaczną interpretację rynkową zmian stóp procentowych. Najważniejsze banki i rządy na całym świecie martwiąc się o skutki kryzysu finansowego od kilkunastu miesięcy utrzymują silną presję na ujemne realne oprocentowanie, a na trwałe efekty gospodarcze trzeba będzie jeszcze poczekać.
Sprzedaż detaliczna i produkcja przemysłowa
Kolejne dwa wskaźniki opisują dokładniej część konsumpcyjną i produkcyjną gospodarki. Bieżącą konsumpcję i jej zmiany widać w publikowanych co miesięcznie danych o dynamice 岹ży detalicznej. Zmiana tej dynamiki to zmiana wartości 岹ży w porównaniu do poprzedniego okresu. Podobnie jak w przypadku PKB publikowane porównania dotyczą rok do roku, ale istotniejsze są informacje o zmianie miesiąc do miesiąca (m/m). Dane te szczególnie zyskują na znaczeniu w okresie poświątecznym. Święta to czas, w którym część detalistów notuje nawet 30 procent rocznego obrotu, więc najmniejsze zmiany są szeroko komentowane i analizowane pod kontem nastrojów i oczekiwań społecznych oraz przyszłych wydatków i gromadzonych oszczędności. Jak widać zmiany tego parametru rozlewają się na cały system.W przypadku 岹ży detalicznej podawana jest wielkość całkowitej 岹ży opisująca całą konsumpcję oraz węższy wskaźnik, w którym wykluczona jest 岹ż samochodów. Informacja o „岹ży bez samochodów” pokazuje konsumpcję rynkową bez sztucznego zniekształcenia, więc jest ważniejsza. Wskaźnik jak widać po wykresie i tak jest niezwykle sezonowy i czuły na zmiany z uwagi na ruchome święta i ilość dni wolnych od pracy w danym miesiącu. Największa wada to brak uwzględnienia wydatków na ܲłܲ, które w rozwiniętych krajach stanowią nawet 70 procent gospodarki. Innym mankamentem jest również brak uwzględnienia inflacji i zmiany cen. Gdy promocje sięgają 50 procent to nawet przy dwukrotnym wzroście wielkość 岹ży jej wartość nie zmieni się.
Podsumowanie
Zakończyliśmy opis wskaźników gospodarczych opisujących ekonomię w szerokim ujęciu makroekonomicznym. Mimo wad historyczności odczytu, analitycy szeroko komentują aktualne wartości wskaźników i na ich podstawie prognozują przyszłość. Wagę każdego z opisanych wskaźników podkreśla fakt, że mierzy on fakt, a nie nastrój czy odczucia, które szybko mogą się zmienić. Wszystkie wartości mają twarde odzwierciedlenie w rzeczywistości. W kolejnej części zajmiemy się opisem i interpretacją wskaźników opisujących rozwój gospodarczy.| Wskaźnik makroekonomiczny | Definicja |
| PKB = Produkt Krajowy Brutto | (ang. GDP = Gross Domestic Product) opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu |
| Inflacja | proces wzrostu cen w gospodarce wywołany szybszym przyrostem ilości pieniądza niż produkcji |
| Stopa procentowa | (ang. Interest rate) cena wypożyczenia kapitału, koszt długu ustalany przez Bank Centralny |
| Sprzedaż detaliczna | (ang. Retail Sales) mierzy wartość 岹ży detalicznej realizowanej przez przedsiębiorstwa |
| Produkcja przemysłowa | (ang. Industrial Production) mierzy zmiany w całkowitej produkcji sektora przemysłowego wydobywczego i użyteczności publicznej |
| Bilans Handlowy | (ang. Trade Ballance) mierzy różnicę wartości eksportu i importu w gospodarce |
Paweł Cymcyk
A-Z Finanse
Analityk
Źół:
