Dłużnicy, którzy stali się niewypłacalni, mają szansę na nowy start z czystą kartą. Droga do tego celu nie jest jednak prosta, a ogłoszenie upadłości konsumenckiej wymaga spełnieniu kilku warunków i przejścia przez kilkuetapową procedurę. Podpowiadamy, co należy zrobić, żeby skorzystać z opcji bankructwa.
Artykuł jest kolejnym z poradników ukazujących się w ramach serii edukacyjnej Dz pt. "Jak wyjść z długów?". Dotychczas ukazały się również:
- jak sprawdzić swoje długi?
- jak spłacić alimenty, długi za mieszkanie, w banku?
- jakie są możliwości wyjścia z długów?
- jak pozbyć się długów po rodzicach, dzieciach, współmałżonku?
Upadłość konsumencka coraz popularniejsza
Upadłość konsumencka jest coraz częściej wykorzystywanym przez Polaków rozwiązaniem. Od 2015 r., w którym wprowadzono nowe, łagodniejsze przepisy, liczba ogłoszeń stale rośnie. Nie oznacza to jednak, że bankructwo jest proste i szybkie, a umorzenie zobowiązań automatyczne.
Instytucja upadłości konsumenckiej ma dwa cele. Pierwszym jest uwolnienie osoby niewypłacalnej od długów, których nie jest ona w stanie regulować w całości lub w części. Drugim jest zaspokojenie wierzycieli upadłego w takiej części, w jakiej jest to możliwe. ɲłԴść należy rozumieć jako stan, w którym utraciliśmy zdolność do regulowania zobowiązań – np. rat kredytowych, opłat za media. Przyjmuje się, że 3-miesięczne opóźnienie w spłatach jest punktem zwrotnym, wtedy stajemy się niewypłacalni.
Krok 1. Bankructwo – rozważ, czy to dla ciebie
Zanim zdecydujemy się na złożenie wniosku do sądu, powinniśmy być świadomi konsekwencji tego kroku. Warto wiedzieć, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej powoduje:
- Wstrzymanie postępowań sądowych i egzekucyjnych. Upadły nie będzie już mógł być ścigany przez firmy windykacyjne lub komorników, a gdy postanowienie stanie się prawomocne – postępowania będą umorzone.
- Natychmiastową wymagalność wszystkich zobowiązań, nawet jeśli ich spłata jest np. rozłożona na raty.
- Koniec swobodnego rozporządzania majątkiem – nasze zasoby staną się masą upadłości zarządzaną przez syndyka.
- Utratę większości majątku poza najbardziej podstawowymi dobrami – zostanie on sprzedany i podzielony pomiędzy wierzycieli. Dotyczy to także otrzymywanego wynagrodzenia, poza częścią, która nie podlega zajęciu.
- Ograniczenie niektórych praw w trakcie trwania planu spłaty – nie będziemy mogli zaciągać zobowiązań, poza tymi koniecznymi do codziennego życia.
Krok 2. Sprawdź, czy spełniasz podstawowe warunki upadłości konsumenckiej
Instytucja konsumenckiego bankructwa jest zarezerwowana dla osób fizycznych. Nie możemy zatem prowadzić działalności gospodarczej (ale wystarczy ją zakończyć, by taką możliwość uzyskać) ani być wspólnikiem spółki osobowej. Upadłości nie może też ogłosić wspólnie małżeństwo – każdy musi wystąpić osobno.
Podstawowym warunkiem powodzenia na dalszych etapach procedury jest powstanie niewypłacalności w wyniku niezależnych od nas okoliczności. Jeśli w kłopoty wpakowaliśmy się umyślnie lub wskutek zaniedbań, wniosek zostanie odrzucony. Do sądu należy jednak rozstrzygnięcie, czy np. popadnięcie w spiralę zadłużenia w odruchu ratowania płynności gospodarstwa domowego jest już dostatecznym przewinieniem.
Oddalenie wniosku nastąpi również, jeżeli m.in.:
- W ciągu ostatnich 10 lat umorzono wobec nas postępowanie dotyczące upadłości konsumenckiej lub uchylono plan spłaty ze względu na niewłaściwe wykonanie.
- W okresie 10 lat prawomocnie uznano naszą czynność za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.
- W okresie 10 lat skorzystaliśmy już z opcji upadłości konsumenckiej.
- Podaliśmy niepełne lub niezgodne z prawdą dane we wniosku.
Krok 3. Złóż wniosek o upadłość konsumencką
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy składać na . Wypełnienie druku wymaga zgromadzenia sporej porcji informacji. Powinniśmy zatem, zanim zabierzemy się do pracy, przygotować:
- Dokumenty dotyczące wszystkich zobowiązań – potrzebne będą informacje o nazwie i adresie wierzyciela (np. banku), wysokości długu, terminach zapłaty.
- Zestawienie wszystkich zabezpieczeń ustanowionych na naszym majątku (hipotek, zastawów itp.).
- Spis majątku wraz ze wskazaniem, gdzie się znajduje i jaką ma szacunkową wartość. Ten element może być szczególnie pracochłonny, ale należy podejść do przygotowania zestawienia sumiennie.
- Listę ewentualnych wierzytelności spornych – uznanych przez nas za nienależne.
Szczególną wagę warto przyłożyć do przygotowania uzasadnienia wniosku. Powinno ono wskazywać, dlaczego niewypłacalność miała charakter przez nas niezawiniony i z czego wynikała. Uzasadnienie nie powinno być autobiografią – liczy się zwięzłość i poparcie argumentów odpowiednimi wiarygodnymi dokumentami (np. historia choroby).
Wniosek składa się w wydziale gospodarczym sądu rejonowego, wnosząc opłatę w wysokości 30 zł. Jeśli opłacamy należność przelewem, należy załączyć potwierdzenie wykonania transakcji. Nieodpowiednio wypełniony wniosek zostanie nam zwrócony i będziemy mieli tydzień na jego uzupełnienie.
Krok 4. Likwidacja majątku w upadłości konsumenckiej
Załóżmy, że spełniamy warunki konieczne, by można było ogłosić upadłość konsumencką. Sąd wyznacza wówczas syndyka, który będzie czuwać nad procesem ustalenia listy wierzytelności i likwidacji majątku. Lista wierzytelności, czyli zestawienie, ile jesteśmy winni poszczególnym podmiotom, zatwierdzana jest przez sędziego-komisarza.
W następnym etapie syndyk spienięży całość naszego majątku, z wyłączeniem podstawowych przedmiotów codziennego użytku. Jeśli posiadamy nieruchomość, ona również trafi do masy upadłościowej i zostanie sprzedana. Bankrut otrzyma tylko 24-krotność średniej ceny czynszu najmu w danej miejscowości – to ma dać możliwość zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych przez pewien czas. Jeśli nie posiadamy żadnego wartościowego majątku, krok ten pomija się, przechodząc do ustalenia planu spłaty.
Krok 5. Plan spłaty
Upłynnienie majątku zwykle okazuje się niewystarczające, by spłacić wierzycieli. Dlatego następnym krokiem jest ustalenie przez sąd planu spłaty wierzycieli. Wyznacza się kwotę, jaką co miesiąc będziemy musieli przekazywać syndykowi. Bierze się przy tym pod uwagę sytuację rodzinną upadłego i jego możliwości zarobkowe.
Realizacja planu spłaty to rodzaj testu solidności bankruta, może trwać nie dłużej niż 3 lata. Jako upadły mamy obowiązek terminowo realizować swoje zobowiązanie i co rok składać sprawozdanie. Jeśli nasza sytuacja finansowa ulegnie zmianie, możemy złożyć wniosek o zmianę planu. Na koniec pozostała część ciążących na nas długów zostaje umorzona.
Specyficznym przypadkiem jest sytuacja, gdy nie jesteśmy w stanie wygospodarować nic. Wówczas sąd wydaje postanowienie o umorzeniu pozostałych zobowiązań bez realizacji planu spłaty.
Krok 6. Nowy start po upadłości konsumenckiej
Zakończenie procesu upadłości konsumenckiej oznacza powrót do normalności. Były bankrut startuje z czystą kartą, znów może zaciągać zobowiązania, ale jednocześnie z reguły jego sytuacja majątkowa jest znacznie gorsza niż przed popadnięciem w kłopoty. Warto jeszcze raz podkreślić, że następną szansę na skorzystanie z upadłości ma się dopiero po 10 latach. Finansowe błędy mogą zatem zaowocować poważnymi problemami, bez żadnej drogi wyjścia.
