Kiedy choruje jeden z domowników, życie rodziny wywraca się do góry nogami. Poza zmaganiem się z trudami choroby trzeba jeszcze dbać o codzienne sprawy, jak opieka nad dziećmi, płacenie rachunków czy dbanie o wspólne interesy. W dzisiejszym artykule Magdalena Łabuda z kancelarii Babiak tłumaczy, jak wygląda kwestia dziedziczenia, przekazania majątku i na co warto zwrócić uwagę, by zminimalizować ewentualne ryzyko sporów rodzinnych.


Przekazanie majątku po śmierci spadkodawcy może nastąpić na dwa sposoby:
- Na podstawie testamentu – pozwala on precyzyjnie określić, kto i w jakiej części odziedziczy majątek.
- Na podstawie dziedziczenia ustawowego – w przypadku braku testamentu podział majątku odbywa się według reguł kodeksu cywilnego.
Prawidłowe zaplanowanie sukcesji majątku nie tylko minimalizuje
ryzyko sporów rodzinnych, ale także może pomóc w ograniczeniu konsekwencji
podatkowych i formalnych.
Dziedziczenie ustawowe: hierarchia spadkobierców
W przypadku braku testamentu majątek spadkodawcy dzielony jest zgodnie z określoną kolejnością:
- Dzieci i małżonek – dziedziczą w równych częściach, jednak małżonek nie może otrzymać mniej niż 1/4 spadku. Jeśli jedno z dzieci nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada jego dzieciom (wnukom spadkodawcy).
- Rodzice i małżonek – jeśli spadkodawca nie miał dzieci, jego majątek przypada rodzicom i małżonkowi.
- Małżonek i rodzice, rodzeństwo i ich dzieci – jeśli jedno z rodziców zmarło, jego część przechodzi na rodzeństwo spadkodawcy.
- Dziadkowie i ich zstępni – jeśli brak bliższych spadkobierców, majątek przechodzi na dziadków, a następnie na ich potomków.
- gmina i Skarb Państwa – gdy brak jakichkolwiek uprawnionych spadkobierców, majątek przejmuje państwo.
Przykład praktyczny:
Zmarły Jan miał żonę Annę i dwójkę dzieci – Kingę i Mateusza. Spadek dzieli się
na trzy równe części. Jeśli Mateusz zmarł wcześniej, jego udział przejmują jego
dzieci (wnuki Jana). Jeśli Mateusz nie miał potomstwa, całość przypadłaby
Kindze i Annie.
Dziedziczenie testamentowe: narzędzie świadomego planowania
Testament to najbardziej precyzyjna forma rozporządzenia majątkiem, pozwalająca:
- Wskazać konkretne osoby, które odziedziczą majątek – w tym osoby spoza rodziny (np. partnera życiowego).
- Ustalić proporcje podziału – np. przekazać nieruchomość jednemu spadkobiercy, a aktywa finansowe drugiemu.
- Zabezpieczyć interesy małżonka – np. przyznać mu prawo dożywotniego użytkowania nieruchomości.
- Powierzyć zarządzanie majątkiem określonej osobie – np. ustanowić wykonawcę testamentu, który dopilnuje realizacji ostatniej woli.
Warto wiedzieć:
Testament nie znosi prawa do zachowku. Prawo wystąpienia o
zachowek przysługuje ograniczonemu kręgowi spadkobierców (zstępnym, małżonkowi
i rodzicom spadkodawcy) w sytuacji ich pominięcia.
ʰł:
Adam, nie mając dzieci, sporządził testament, w którym cały majątek zapisał
swojej partnerce. Jego rodzice – jako ustawowi spadkobiercy – mają prawo do
zachowku w wysokości połowy należnego im udziału.
Artykuł jest częścią Przewodnika po kwestiach prawnych i finansowych rodziny. Poniżej odnośniki do pozostałych tekstów:
Spis treści
1. Dostęp do kont bankowych i produktów finansowych »
- Co dzieje się z kontem bankowym po śmierci właściciela?
Blokada środków, wygaśnięcie pełnomocnictw, sytuacja kont wspólnych. - Jak szybko przekazać pieniądze bliskim?
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci – zasady, beneficjenci, limity. - Wspólne konto po śmierci współposiadacza – co warto wiedzieć?
Czy bank może je zamknąć? Jak zabezpieczyć dostęp do środków?
2. Dziedziczenie: testament czy ł ustawowe? »
Kto dziedziczy, jak uniknąć sporów i zapewnić podział zgodny z wolą spadkodawcy?
3. Małoletni jako spadkobiercy – kluczowe aspekty »
Zarząd majątkiem, ograniczenia prawne, zabezpieczenie przyszłości dziecka.
4. Jak przekazać nieruchomość w spadku bez komplikacji? »
Formalności, podział między spadkobierców.
5. Sukcesja biznesu: jak chronić firmę po śmierci właściciela? »
Zarząd sukcesyjny vs. fundacja rodzinna – które rozwiązanie wybrać?
6. Czerwona teczka – sposób na uporządkowanie finansów »
Jak przygotować zestaw kluczowych dokumentów, by ułatwić bliskim przejęcie majątku?
Magdalena Łabuda z