W 2021 roku w Polsce zmar艂o ponad 519 tysi臋cy os贸b. Po raz pierwszy od zako艅czenia II wojny 艣wiatowej liczba zgon贸w przekroczy艂a p贸艂 miliona i by艂a o 42 tys. wy偶sza od i tak ju偶 fatalnego wyniku z roku 2020. By艂 to tak偶e rezultat o prawie 110 tys. wy偶sza ni偶 w roku 2019 鈥� czyli ostatnim pe艂nym roku w miar臋 normalnego funkcjonowania pa艅stwowego sektora medycznego.
Wysoka 艣miertelno艣膰 skutkuje nie tylko zmianami demograficznymi, ale te偶 rzutuje na statystyki uwzgl臋dniane przy wyliczaniu zusowskich emerytur. Tradycyjnie pod koniec marca G艂贸wny Urz膮d Statystyczny publikuje tablice 艣redniego dalszego trwania 偶ycia. Sporz膮dzany przez GUS to jedna z kluczowych publikacji dla kilkusettysi臋cznej armii tegorocznych emerytalnych rekrut贸w.
Tablice 艣redniego dalszego trwania 偶ycia sporz膮dza si臋 w oparciu o dane o umieralno艣ci w poszczeg贸lnych grupach wiekowych (tzw. kohortach). Na tej podstawie szacuje si臋, ile 偶ycia 艣谤别诲苍颈辞 pozosta艂o osobie w danym wieku. Tablic臋 odczytuje si臋 w nast臋puj膮cy spos贸b: w osi pionowej wyszukujesz sw贸j wiek (w latach), a w osi poziomej wybierasz liczb臋 尘颈别蝉颈臋肠测 od ostatnich urodzin. Na skrzy偶owaniu wiersza i kolumny otrzymasz 艣redni膮 liczb臋 尘颈别蝉颈臋肠测, jaka 艣谤别诲苍颈辞 dzieli od 艣mierci osoby urodzone w danym miesi膮cu.
Emerytalna matematyka
Osoba obchodz膮ca dzi艣 60. urodziny ma przed sob膮 辫谤锄别肠颈臋迟苍颈别 238,9 尘颈别蝉颈臋肠测 偶ycia, a wi臋c 艣谤别诲苍颈辞 powinna do偶y膰 79,9 lat. Dla os贸b w wieku 65 lat GUS przewiduje 艣谤别诲苍颈辞 196,2 miesi膮ce dalszego 偶ycia 鈥� a wi臋c 16,35 lat na emeryturze. Pami臋tajmy, 偶e to tylko 艣rednia bazuj膮ca na du偶ej pr贸bie statystycznej. W 偶adnym wypadku nie nale偶y traktowa膰 tych liczb jako indywidualnej prognozy.
przewi艅, aby zobaczy膰 ca艂膮 tabel臋| Uko艅czone lata 偶ycia | Miesi膮ce uko艅czone powy偶ej pe艂nego roku 偶ycia | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | |
| 30 | 557,4 | 556,4 | 555,5 | 554,5 | 553,6 | 552,6 | 551,7 | 550,7 | 549,7 | 548,8 | 547,8 | 546,9 |
| 31 | 546 | 545 | 544,1 | 543,1 | 542,2 | 541,2 | 540,3 | 539,3 | 538,4 | 537,4 | 536,5 | 535,5 |
| 32 | 534,5 | 533,5 | 532,6 | 531,6 | 530,7 | 529,7 | 528,8 | 527,8 | 526,9 | 525,9 | 525 | 524 |
| 33 | 523,1 | 522,2 | 521,2 | 520,3 | 519,3 | 518,4 | 517,4 | 516,5 | 515,5 | 514,6 | 513,6 | 512,7 |
| 34 | 511,7 | 510,8 | 509,8 | 508,9 | 507,9 | 507 | 506 | 505,1 | 504,1 | 503,2 | 502,2 | 501,3 |
| 35 | 500,3 | 499,4 | 498,4 | 497,5 | 496,5 | 495,6 | 494,6 | 493,7 | 492,8 | 491,8 | 490,9 | 489,9 |
| 36 | 489 | 488,1 | 487,1 | 486,2 | 485,2 | 484,3 | 483,4 | 482,4 | 481,5 | 480,5 | 479,6 | 478,7 |
| 37 | 477,7 | 476,8 | 475,8 | 474,9 | 474 | 473 | 472,1 | 471,1 | 470,2 | 469,3 | 468,3 | 467,4 |
| 38 | 466,5 | 465,6 | 464,6 | 463,7 | 462,8 | 461,8 | 460,9 | 460 | 459 | 458,1 | 457,2 | 456,2 |
| 39 | 455,2 | 454,3 | 453,3 | 452,4 | 451,5 | 450,6 | 449,6 | 448,7 | 447,8 | 446,8 | 445,9 | 445 |
| 40 | 444,1 | 443,2 | 442,2 | 441,3 | 440,4 | 439,5 | 438,5 | 437,6 | 436,7 | 435,8 | 434,8 | 433,9 |
| 41 | 433 | 432,1 | 431,2 | 430,2 | 429,3 | 428,4 | 427,5 | 426,6 | 425,6 | 424,7 | 423,8 | 422,9 |
| 42 | 421,9 | 421 | 420,1 | 419,2 | 418,2 | 417,3 | 416,4 | 415,5 | 414,6 | 413,7 | 412,7 | 411,8 |
| 43 | 410,9 | 410 | 409,1 | 408,2 | 407,3 | 406,3 | 405,4 | 404,5 | 403,6 | 402,7 | 401,8 | 400,9 |
| 44 | 400 | 399,1 | 398,2 | 397,3 | 396,4 | 395,5 | 394,6 | 393,7 | 392,8 | 391,9 | 391 | 390,1 |
| 45 | 389,2 | 388,3 | 387,4 | 386,5 | 385,6 | 384,7 | 383,8 | 382,9 | 382 | 381,1 | 380,2 | 379,3 |
| 46 | 378,4 | 377,5 | 376,6 | 375,7 | 374,8 | 373,9 | 373,1 | 372,2 | 371,3 | 370,4 | 369,5 | 368,6 |
| 47 | 367,7 | 366,8 | 365,9 | 365,1 | 364,2 | 363,3 | 362,4 | 361,5 | 360,6 | 359,8 | 358,9 | 358 |
| 48 | 357,1 | 356,2 | 355,4 | 354,5 | 353,6 | 352,7 | 351,9 | 351 | 350,1 | 349,2 | 348,4 | 347,5 |
| 49 | 346,6 | 345,7 | 344,9 | 344 | 343,1 | 342,3 | 341,4 | 340,5 | 339,7 | 338,8 | 337,9 | 337,1 |
| 50 | 336,2 | 335,3 | 334,5 | 333,6 | 332,8 | 331,9 | 331,1 | 330,2 | 329,3 | 328,5 | 327,6 | 326,8 |
| 51 | 325,9 | 325,1 | 324,2 | 323,4 | 322,5 | 321,7 | 320,8 | 320 | 319,1 | 318,3 | 317,4 | 316,6 |
| 52 | 315,8 | 315 | 314,1 | 313,3 | 312,4 | 311,6 | 310,8 | 309,9 | 309,1 | 308,3 | 307,4 | 306,6 |
| 53 | 305,7 | 304,9 | 304 | 303,2 | 302,4 | 301,6 | 300,7 | 299,9 | 299,1 | 298,2 | 297,4 | 296,6 |
| 54 | 295,7 | 294,9 | 294,1 | 293,2 | 292,4 | 291,6 | 290,8 | 290 | 289,2 | 288,3 | 287,5 | 286,7 |
| 55 | 285,9 | 285,1 | 284,3 | 283,5 | 282,7 | 281,9 | 281,1 | 280,2 | 279,4 | 278,6 | 277,8 | 277 |
| 56 | 276,2 | 275,4 | 274,6 | 273,8 | 273 | 272,2 | 271,4 | 270,6 | 269,8 | 269 | 268,2 | 267,4 |
| 57 | 266,7 | 265,9 | 265,1 | 264,3 | 263,6 | 262,8 | 262 | 261,2 | 260,4 | 259,6 | 258,9 | 258,1 |
| 58 | 257,3 | 256,5 | 255,8 | 255 | 254,2 | 253,4 | 252,7 | 251,9 | 251,1 | 250,4 | 249,6 | 248,8 |
| 59 | 248 | 247,2 | 246,5 | 245,7 | 245 | 244,2 | 243,5 | 242,7 | 241,9 | 241,2 | 240,4 | 239,7 |
| 60 | 238,9 | 238,2 | 237,4 | 236,7 | 235,9 | 235,2 | 234,4 | 233,7 | 233 | 232,2 | 231,5 | 230,7 |
| 61 | 230 | 229,3 | 228,5 | 227,8 | 227,1 | 226,4 | 225,6 | 224,9 | 224,2 | 223,5 | 222,7 | 222 |
| 62 | 221,3 | 220,6 | 219,9 | 219,2 | 218,5 | 217,7 | 217 | 216,3 | 215,6 | 214,9 | 214,2 | 213,5 |
| 63 | 212,7 | 212 | 211,3 | 210,6 | 209,9 | 209,2 | 208,5 | 207,8 | 207,1 | 206,4 | 205,7 | 205 |
| 64 | 204,4 | 203,7 | 203 | 202,4 | 201,7 | 201 | 200,3 | 199,6 | 199 | 198,3 | 197,6 | 196,9 |
| 65 | 196,2 | 195,5 | 194,9 | 194,2 | 193,5 | 192,9 | 192,2 | 191,5 | 190,9 | 190,2 | 189,6 | 188,9 |
| 66 | 188,2 | 187,5 | 186,9 | 186,2 | 185,6 | 184,9 | 184,3 | 183,6 | 183 | 182,3 | 181,7 | 181 |
| 67 | 180,4 | 179,8 | 179,1 | 178,5 | 177,9 | 177,2 | 176,6 | 175,9 | 175,3 | 174,7 | 174 | 173,4 |
| 68 | 172,8 | 172,2 | 171,6 | 170,9 | 170,3 | 169,7 | 169,1 | 168,4 | 167,8 | 167,2 | 166,6 | 165,9 |
| 69 | 165,3 | 164,7 | 164,1 | 163,5 | 162,9 | 162,2 | 161,6 | 161 | 160,4 | 159,8 | 159,2 | 158,6 |
| 70 | 157,9 | 157,3 | 156,7 | 156,1 | 155,5 | 154,9 | 154,3 | 153,7 | 153,1 | 152,5 | 151,9 | 151,3 |
| 71 | 150,7 | 150,1 | 149,5 | 148,9 | 148,3 | 147,7 | 147,2 | 146,6 | 146 | 145,4 | 144,8 | 144,2 |
| 72 | 143,6 | 143 | 142,4 | 141,9 | 141,3 | 140,7 | 140,1 | 139,5 | 139 | 138,4 | 137,8 | 137,2 |
| 73 | 136,7 | 136,1 | 135,6 | 135 | 134,4 | 133,9 | 133,3 | 132,7 | 132,2 | 131,6 | 131 | 130,5 |
| 74 | 129,9 | 129,3 | 128,8 | 128,2 | 127,7 | 127,1 | 126,6 | 126 | 125,5 | 124,9 | 124,3 | 123,8 |
| 75 | 123,2 | 122,7 | 122,1 | 121,6 | 121 | 120,5 | 119,9 | 119,4 | 118,9 | 118,3 | 117,8 | 117,2 |
| 76 | 116,7 | 116,2 | 115,6 | 115,1 | 114,6 | 114,1 | 113,5 | 113 | 112,5 | 111,9 | 111,4 | 110,9 |
| 77 | 110,4 | 109,9 | 109,4 | 108,9 | 108,3 | 107,8 | 107,3 | 106,8 | 106,3 | 105,8 | 105,2 | 104,7 |
| 78 | 104,2 | 103,7 | 103,2 | 102,7 | 102,2 | 101,7 | 101,2 | 100,7 | 100,2 | 99,7 | 99,2 | 98,7 |
| 79 | 98,2 | 97,7 | 97,2 | 96,7 | 96,2 | 95,8 | 95,3 | 94,8 | 94,3 | 93,8 | 93,3 | 92,8 |
| 80 | 92,3 | 91,8 | 91,4 | 90,9 | 90,4 | 89,9 | 89,5 | 89 | 88,5 | 88 | 87,6 | 87,1 |
| 81 | 86,6 | 86,1 | 85,7 | 85,2 | 84,8 | 84,3 | 83,9 | 83,4 | 83 | 82,5 | 82 | 81,6 |
| 82 | 81,1 | 80,7 | 80,2 | 79,8 | 79,4 | 78,9 | 78,5 | 78 | 77,6 | 77,2 | 76,7 | 76,3 |
| 83 | 75,9 | 75,5 | 75,1 | 74,7 | 74,2 | 73,8 | 73,4 | 73 | 72,6 | 72,2 | 71,8 | 71,4 |
| 84 | 70,9 | 70,5 | 70,1 | 69,7 | 69,3 | 69 | 68,6 | 68,2 | 67,8 | 67,4 | 67 | 66,6 |
| 85 | 66,3 | 65,9 | 65,6 | 65,2 | 64,8 | 64,5 | 64,1 | 63,8 | 63,4 | 63 | 62,7 | 62,3 |
| 86 | 61,9 | 61,6 | 61,2 | 60,9 | 60,6 | 60,2 | 59,9 | 59,5 | 59,2 | 58,9 | 58,5 | 58,2 |
| 87 | 57,9 | 57,6 | 57,3 | 57 | 56,7 | 56,3 | 56 | 55,7 | 55,4 | 55,1 | 54,8 | 54,5 |
| 88 | 54,1 | 53,8 | 53,5 | 53,2 | 52,9 | 52,7 | 52,4 | 52,1 | 51,8 | 51,5 | 51,2 | 50,9 |
| 89 | 50,7 | 50,4 | 50,2 | 49,9 | 49,6 | 49,4 | 49,1 | 48,8 | 48,6 | 48,3 | 48 | 47,7 |
| 90 | 47,4 | 47,2 | 46,9 | 46,7 | 46,4 | 46,2 | 45,9 | 45,7 | 45,4 | 45,2 | 44,9 | 44,7 |
| 殴谤贸诲艂辞: G艂贸wny Urz膮d Statystyczny. | ||||||||||||
W por贸wnaniu do analogicznych tablic sprzed roku ponownie zmniejszy艂 si臋 艣redni czas dalszego trwania 偶ycia. W przypadku osoby 60-letniej w tegorocznych tabelach wynosi on 238,9 尘颈别蝉颈臋肠测, a wi臋c a偶 o 8,8 尘颈别蝉颈臋肠测 mniej ni偶 przed rokiem oraz a偶 o 22,6 尘颈别蝉颈臋肠测 mniej ni偶 dwa lata temu. Dla osoby 65-letniej parametr ten przez ostatni rok zmala艂 o 8,1 miesi膮ca do 196,2 尘颈别蝉颈臋肠测. Przez dwa ostatnie lata przeci臋tna dalsza d艂ugo艣膰 trwania 偶ycia zmniejszy艂a si臋 o 21,4 尘颈别蝉颈臋肠测. To pok艂osie rekordowej 艣miertelno艣ci wywo艂anej administracyjnym zamkni臋ciem pa艅stwowych szpitali oraz 偶niwem epidemii Covid-19.
Te liczby maj膮 te偶 kolosalne znaczenie dla wysoko艣ci emerytury tych os贸b, kt贸re w danym roku otrzymuj膮 uprawnienia emerytalne. Gdy sk艂adasz wniosek o emerytur臋, ZUS dzieli sum臋 zwaloryzowanych "sk艂adek" zaksi臋gowan膮 w systemie informatycznym przez liczb臋 尘颈别蝉颈臋肠测 dalszego trwania 偶ycia, jaka ci pozostaje wed艂ug tablic GUS-u. Zatem im ni偶sza jest ta liczba, tym wy偶sz膮 emerytur臋 przyzna ci ZUS.
Przyk艂adowo, je艣li masz 65 lat i na rachunku w ZUS-ie figuruje kwota 400 tys. 锄艂otych, to twoja emerytura wyniesie 2038,74 锄艂 miesi臋cznie. ZUS zak艂ada bowiem, 偶e ludzie z Twojego rocznika (i miesi膮ca) po偶yj膮 jeszcze 艣谤别诲苍颈辞 196,2 尘颈别蝉颈臋肠测. Emerytur臋 b臋dziesz oczywi艣cie otrzymywa艂 do ko艅ca 偶ycia (twojego lub ZUS-u). System jest obliczony tak, aby bilansowa膰 si臋 w skali makro. To znaczy, 偶e w sensie teoretycznym wyp艂aty 艣wiadcze艅 dla ludzi d艂ugowiecznych finansowane s膮 z 鈥瀔apita艂u鈥� tych, kt贸rzy prze偶yli mniej, ni偶 zak艂ada艂a 艣rednia. Oczywi艣cie to tylko teoria, bowiem w praktyce pieni膮dze na wyp艂at臋 艣wiadcze艅 z ZUS-u pochodz膮 ze 鈥瀞k艂adek鈥� odprowadzanych aktualnie przez pracownik贸w i przedsi臋biorc贸w.
Emerytalne kontrowersje
Warto mie膰 艣wiadomo艣膰, 偶e ca艂y ten system opiera si臋 o dwa niezbyt uczciwe rozwi膮zania. Po pierwsze, w Funduszu Ubezpiecze艅 Spo艂ecznych nie ma 偶adnych 鈥瀘d艂o偶onych鈥� przez Ciebie pieni臋dzy. Wszystko, co oddasz ZUS-owi, od razu jest wyp艂acane obecnym emerytom i rencistom. ZUS zapisuje jedynie 颈苍蹿辞谤尘补肠箩臋 o tym, ile wp艂aci艂e艣 i ile w przys锄艂o艣ci obiecuje ci wyp艂aci膰. A czy i ewentualnie ile wyp艂aci, to si臋 dopiero oka偶e za kilkana艣cie czy kilkadziesi膮t lat.
W d艂ugim terminie wyp艂acalno艣膰 zusowskiego systemu emerytalnego jest uzale偶niona od liczby uczestnik贸w p艂ac膮cych na艅 comiesi臋czne 鈥瀞k艂adki鈥�. Jednak偶e od kilku lat mamy do czynienia z sytuacj膮, gdy wi臋cej Polak贸w przechodzi na emerytur臋, ni偶 wchodzi na rynek pracy. Sytuacj臋 ZUS-u ratowa艂a dobra koniunktura na rynku pracy (wzrost nominalnych p艂ac i wy偶sze wska藕niki aktywno艣ci zawodowej) oraz masowa imigracja pracownik贸w zza wschodniej granicy. Jednak偶e na d艂u偶sz膮 met臋 polski system emerytalny b臋dzie coraz mocniej uzale偶niony od nap艂ywu pracownik贸w spoza Polski, poniewa偶 w 2021 roku liczba urodze艅 spad艂a do najni偶szego poziomu po 1945 roku.
Po drugie, do ustalania wysoko艣ci emerytur ZUS u偶ywa tablicy 艣redniego dalszego trwania 偶ycia kobiet i m臋偶czyzn. Artyku艂 26, punkt 3 stwierdza jasno, 偶e 鈥炁況ednie dalsze trwanie 偶ycia ustala si臋 wsp贸lnie dla m臋偶czyzn i kobiet oraz wyra偶a si臋 w miesi膮cach鈥�.
Tymczasem wiadomo 鈥� 鈥� 偶e 艣谤别诲苍颈辞 rzecz bior膮c, m臋偶czy藕ni 偶yj膮 kr贸cej od kobiet. S膮 wi臋c dodatkowo poszkodowani przez pa艅stwo. Bo nie do艣膰, 偶e po 艣wiadczenie z ZUS-u mog膮 si臋 zg艂osi膰 5 lat p贸藕niej ni偶 kobiety, to jeszcze s膮 oszukiwani na kluczowym przeliczniku, jakim jest oczekiwana dalsza d艂ugo艣膰 trwania 偶ycia.