13 pa艅stw UE wytwarza ju偶 wi臋cej energii z OZE ni偶 z paliw kopalnych
Jak zauwa偶a Ember, produkcja z wiatru i s艂o艅ca by艂a wi臋ksza od tej z paliw kopalnych w 13 pa艅stwach c锄艂onkowskich UE. Przy czym zdarzy艂o si臋 to po raz pierwszy w czterech: w Niemczech, Belgii, Holandii i na W臋grzech. Po raz pierwszy w historii w maju ponad 50 proc. pr膮du, produkowanego w Hiszpanii pochodzi艂o z fotowoltaiki i wiatru.
Udzia艂 energii elektrycznej z produkowanej z w臋gla i gazu spad艂 do 27 proc. z 33 proc. w tym samym okresie roku zes锄艂ego, pomimo wi臋kszego popytu na energi臋 elektryczn膮, kt贸ry wzr贸s艂 o 0,7 proc. rok do roku, co przek艂ada si臋 na 9 TWh.
Spadek wytwarzania z w臋gla i gazu 艂膮cznie wyni贸s艂 17 proc., co przek艂ada si臋 na 71 TWh mniej. Spadek w przypadku w臋gla kamiennego wyni贸s艂 24 proc., a z gazu o 14 proc.
W tym samym czasie produkcja fotowoltaiki wzros艂a o 20 proc., czyli o 23 TWh, a z wiatru o niemal 10 proc. - o 21 proc. w por贸wnaniu do pierwszych sze艣ciu 尘颈别蝉颈臋肠测 2023 r. Produkcja hydroenergetyki wzros艂a o 21 proc., czyli o 33 TWh. W sumie 藕r贸d艂a odnawialne: wiatr, s艂o艅ce i woda dostarczy艂y 50 proc. pr膮du, wyprodukowanego w UE w I po艂owie bie偶膮cego roku, tymczasem w ca艂ym 2023 r. udzia艂 ten wyni贸s艂 44 proc.
Ember podkre艣la, 偶e wzros艂a r贸wnie偶 produkcja elektrowni j膮drowych, o ponad 3 proc., czyli o 9 TWh rok do roku. Ma to przede wszystkim zwi膮zek z w艂膮czaniem, po serii wy艂膮cze艅 i przegl膮d贸w kolejnych blok贸w we Francji. Francuskie elektrownie j膮drowe dostarczy艂y 19 TWh wi臋cej.
Te kraje s膮 w czo艂贸wce
Wed艂ug danych Ember, prawie po艂owa wzrostu wytwarzania z wiatru pochodzi艂o z dw贸ch kraj贸w - Niemiec i Holandii. Natomiast rozw贸j fotowoltaiki dotyczy wi臋kszej liczby kraj贸w. Najwy偶szy by艂 na W臋grzech - o 49 proc., a w Polsce o 37 proc. W W艂oszech panele s艂oneczne dostarczy艂y 17 proc. energii wi臋cej, w Niemczech 14 proc., a w Hiszpanii 13 proc.
- Unia Europejska produkuje obecnie 30 proc. energii elektrycznej z wiatru i s艂o艅ca i jest to po raz pierwszy wi臋cej ni偶 z w臋gla i gazu, kt贸re odpowiadaj膮 za 27 proc. energii elektrycznej. Po raz pierwszy mamy tak膮 sytuacj臋, w kt贸rej wiatr i s艂o艅ce kontrybuuj膮 wi臋cej do miksu energetycznego Unii Europejskiej ni偶 paliwa kopalne - m贸wi agencji Newseria Biznes Pawe艂 Czy偶ak, analityk think tanku Ember, lider programu Europy 艢rodkowo-Wschodniej.
- Liderem odnawialnych 藕r贸de艂 energii jest przede wszystkim Dania, wielki potentat energii wiatrowej. Dania, Irlandia, Portugalia to s膮 najwi臋ksi producenci energii z wiatru. Liderami produkcji energii s艂onecznej s膮 oczywi艣cie kraje Europy Po艂udniowej: Grecja, Hiszpania i W艂ochy, ale te偶 nieco zaskakuj膮co W臋gry i Holandia s膮 w艣r贸d kraj贸w, kt贸re produkuj膮 najwi臋cej energii elektrycznej ze s艂o艅ca - m贸wi analityk Ember.
- Najwi臋ksze wzrosty w OZE odnotowuj膮 kraje takie jak Niemcy, Holandia, ale te偶 Hiszpania, W艂ochy i Polska. Mamy te偶 wci膮偶 bardzo du偶e przyrosty w obszarze energii s艂onecznej na W臋grzech. Tak 偶e nie tylko kraje Europy Zachodniej bardzo szybko si臋 transformuj膮, ale r贸wnie偶 kraje naszego regionu Europy 艢rodkowej - podkre艣la Pawe艂 Czy偶ak.
Tak produkuje Polska
W Polsce produkcja energii ze s艂o艅ca by艂a wi臋ksza o 37 proc. w por贸wnaniu do I p贸艂rocza 2023 roku. Wzrosty w zakresie energetyki wiatrowej by艂y mniej imponuj膮ce.
- Polska w szczytowych godzinach, kiedy dobrze wieje i jest du偶o s艂o艅ca, produkuje ju偶 nawet do 70 proc. energii elektrycznej z odnawialnych 藕r贸de艂 energii, ale to s膮 oczywi艣cie szczyty. Je艣li chodzi o dane roczne i p贸艂roczne, to wiatr i s艂o艅ce wyprodukowa艂y a偶 1/3 polskiego pr膮du, i to znowu jest rekord. Je艣li chodzi o dane za 2023 rok, to by艂o 27 proc. energii z OZE i 61 proc. energii z w臋gla - m贸wi ekspert.
W maju br. by艂o to ju偶 odpowiednio 33 proc. i 57 proc. Zbli偶amy si臋 wi臋c do momentu, w kt贸rym jedna trzecia energii w Polsce b臋dzie pochodzi膰 z OZE, a w臋giel i gaz b臋d膮 odpowiada膰 za mniej ni偶 60 proc.
- To jest dosy膰 istotna zmiana, bo jeszcze 10 lat temu produkowali艣my 80 proc. lub nawet 90 proc. energii elektrycznej z w臋gla, tak 偶e bardzo szybko, dos艂ownie w ci膮gu kilku lat te proporcje si臋 odwracaj膮. Bardzo prawdopodobne, 偶e w stron臋 ko艅ca dekady, oko艂o 2030 roku, to b臋dzie proporcja p贸艂 na p贸艂 albo nawet jeszcze lepiej, czyli 50 proc. OZE, a w臋gla mo偶e 30 proc. - ocenia Pawe艂 Czy偶ak.
Jak podkre艣la, w II po艂owie tego roku ten trend powinien si臋 utrzyma膰. Chocia偶 pod wzgl臋dem tempa transformacji nieco wyprzedzamy za艂o偶one cele - jeste艣my ju偶 dzi艣 blisko osi膮gni臋cia celu 32 proc. energii z OZE zaplanowanego na 2030 rok - to wci膮偶 wiele jest jednak do poprawy.
- OZE w polskim miksie odpowiadaj膮 za ok. 30 proc., ich udzia艂 ro艣nie, chocia偶 niedostatecznie szybko. Ministerstwo [Klimatu i 艢rodowiska - red.] wspiera rozw贸j OZE - w ci膮gu kilku tygodni poka偶emy projekt odblokowuj膮cy rozw贸j farm wiatrowych na l膮dzie, kolejnymi programami NFO艢iGW b臋dziemy wspiera膰 obywatelki i obywateli w odchodzeniu od paliw kopalnych. Inwestujemy w modernizacj臋 sieci przesy艂owych i dystrybucyjnych - wymienia Hubert R贸偶yk, rzecznik prasowy Ministerstwa Klimatu i 艢rodowiska, w komentarzu do analizy Ember.
- Pytanie o przys锄艂y rok jest troch臋 bardziej skomplikowane, bo ko艅cz膮 nam si臋 mo偶liwo艣ci przy艂膮czania nowych mocy OZE do sieci. W zasadzie w tej sieci nie ma ju偶 za bardzo przestrzeni na nowe instalacje wiatrowe i s艂oneczne. Tak 偶e tutaj potrzebujemy bardziej zdecydowanych dzia艂a艅 ze strony operator贸w sieci, regulator贸w i rz膮du, 偶eby uwolni膰 przy艂膮czenia do sieci dla odnawialnych 藕r贸de艂 energii i 偶eby wprowadzi膰 rozwi膮zania, takie jak magazyny energii czy taryfy dynamiczne, kt贸re u艂atwi膮 bilansowanie systemu i umo偶liwi膮 dalsze wzrosty mocy OZE - m贸wi Pawe艂 Czy偶ak.
Kolejna dekada
W opinii eksperta w ci膮gu kolejnej dekady powinni艣my si臋 uniezale偶ni膰 od paliw kopalnych w systemie elektroenergetycznym, kt贸ry w po艂owie lat 30. b臋dzie zu偶ywa艂 艣ladowe ilo艣ci w臋gla i gazu. Wi臋kszym wyzwaniem jest jednak dekarbonizacja innych sektor贸w gospodarki, przede wszystkim ciep艂ownictwa. Wci膮偶 bowiem sporo ciep艂owni i elektrociep艂owni opiera si臋 na w臋glu.
- Plany ich modernizacji czy transformacji nie s膮 tak oczywiste. Na razie w zasadzie jedynym pomys艂em jest konwersja ciep艂owni w臋glowych na gazowe, czyli nadal jeste艣my uzale偶nieni od importu paliw kopalnych. My艣l臋, 偶e w najbli偶szym czasie rz膮d musi nie tylko skupia膰 si臋 na energii elektrycznej, ale te偶 stworzy膰 wizj臋 transformacji wszystkich sektor贸w gospodarki, w szczeg贸lno艣ci ciep艂ownictwa, bo to te偶 prze艂o偶y si臋 na rachunki za ciep艂o dla gospodarstw domowych, kt贸re wci膮偶 rosn膮, a chcieliby艣my, 偶eby spada艂y - podkre艣la analityk Ember.
Nadal spory udzia艂 w臋gla i gazu w produkcji energii powoduje, 偶e rachunki gospodarstw domowych za pr膮d rosn膮 i s膮 wy偶sze ni偶 w krajach z przewag膮 OZE w miksie energetycznym.
OZE b臋dzie oznacza膰 oszcz臋dno艣ci
- Nasze analizy sprzed mniej wi臋cej trzech lat wskazywa艂y, 偶e wi臋kszy udzia艂 OZE prze艂o偶y si臋 na oszcz臋dno艣ci dla Polak贸w w rachunkach. To s膮 oszcz臋dno艣ci mierzone w setkach 锄艂otych rocznie, tak 偶e dosy膰 istotne. Aczkolwiek ten scenariusz zak艂ada, 偶e udzia艂 OZE dobije do 60 proc. do ko艅ca najbli偶szej dekady, bo oszcz臋dno艣ci na rachunkach wynikaj膮 z tego, 偶e wiatr i s艂o艅ce s膮 ta艅sze ni偶 w臋giel, ale ich musi by膰 wystarczaj膮co du偶o w miksie energetycznym. Inaczej, je艣li mamy tak膮 sytuacj臋 jak teraz, czyli 偶e w臋gla jest 60 proc., to wci膮偶 jaka艣 elektrownia w臋glowa musi w systemie energetycznym dzia艂a膰, a ona jest droga i dyktuje ceny w ca艂ym systemie. A je艣li zaczynaj膮 by膰 momenty, w kt贸rych ju偶 w og贸le nie potrzebujemy w臋gla do utrzymania systemu energetycznego, to wtedy ceny bardzo gwa艂townie spadaj膮 i to si臋 przek艂ada na rachunki - wyja艣nia Pawe艂 Czy偶ak.
Poza efektem finansowym stopniowa zmiana w unijnym miksie energetycznym niesie te偶 korzy艣ci 艣rodowiskowe. Spadek udzia艂u paliw kopalnych prze艂o偶y艂 si臋 na spadek emisji z sektora energetycznego o 17 proc. w uj臋ciu rocznym, a w por贸wnaniu do I po艂owy 2022 roku by艂y one o 31 proc. mniejsze. Spadek z ostatnich dw贸ch lat jest jeszcze wi臋kszy ni偶 ten obserwowany w 2020 roku, do kt贸rego przyczyni艂 si臋 COVID-19 i lockdowny.
PAP, Newseria