- Deadbot to bardzo szczeg贸lny rodzaj technologii, kt贸ra tworzy iluzj臋 obecno艣ci zmar艂ego. Program komputerowy otrzymuje bardzo du偶e ilo艣ci danych o kim艣, kto zmar艂. Potem analizuje te dane i sprawia, 偶e powstaje w艂a艣nie taka namiastka, wirtualna reprezentacja tej osoby, kt贸ra komunikuje si臋 z nami w j臋zyku naturalnym, czyli dok艂adnie w takim j臋zyku, w jakim my porozumiewamy si臋 mi臋dzy sob膮. Oczywi艣cie nie ma mowy o 偶adnym przenoszeniu 艣wiadomo艣ci czy kontynuacji tego 偶ycia w biologicznej formie. System symuluje zachowanie i pewne charakterystyczne sposoby wypowiadania si臋 - t艂umaczy w wywiadzie dla agencji Newseria Innowacje dr Katarzyna Nowaczyk-Basi艅ska z Leverhulme Centre for the Future of Intelligence na Uniwersytecie w Cambridge.
W odniesieniu do tej technologii stosowane s膮 r贸wnie偶 alternatywne terminy, takie jak griefbots czy postmortem avatars. Okre艣leniem zbiorczym dla wszystkich tych technologii s膮 tzw. re-creation services, czyli serwisy s艂u偶膮ce rekreacji, rozumianej jako ponowne stworzenie osoby w przestrzeni cyfrowej. Sam trend rozwija si臋 wraz popularyzacj膮 modeli j臋zykowych takich jak ChatGPT. Tworzenie cyfrowych awatar贸w mo偶e dotyczy膰 zar贸wno zmar艂ych ludzi, jak i zwierz膮t, z kt贸rymi potencjalny klient by艂 mocno z偶yty.
- Od dw贸ch lat, ale szczeg贸lnie w ostatnim roku, pojawia si臋 coraz wi臋cej firm, kt贸re oferuj膮 tego typu serwisy. Niekt贸re targetuj膮 osoby, kt贸re chc膮 same siebie za pomoc膮 sztucznej inteligencji zachowa膰 dla potomno艣ci. Inne skupiaj膮 si臋 na osobach, kt贸rym odszed艂 kto艣 bliski, a z kim chcia艂yby odtworzy膰 kontakt poprzez sztuczn膮 inteligencj臋. Tych serwis贸w jest coraz wi臋cej, nie tylko w Europie i w Stanach, ale szczeg贸lnie w Chinach, Indiach czy Korei - wskazuje dr Tomasz Hollanek z Leverhulme Centre for the Future of Intelligence w Cambridge.
Etycy sztucznej inteligencji z Leverhulme Centre for the Future of Intelligence w Cambridge zarysowali mo偶liwe scenariusze rozwoju takich platform, kt贸re mog艂yby si臋 dzi艣 zi艣ci膰, bo pozwala na to zar贸wno technologia, jak i brak prawnych ogranicze艅. Naukowcy za pomoc膮 metody design fiction stworzyli trzy koncepcje serwis贸w, zwracaj膮c szczeg贸ln膮 uwag臋 na zagro偶enia, jakie niesie dla odbiorc贸w rozw贸j technologii symulowania zmar艂ych.
- Pierwszy nazwali艣my MaNana, czyli Moja Babcia. W tym scenariuszu skupili艣my si臋 na problemie, kt贸ry mo偶e si臋 pojawi膰, gdy serwis wykorzystuje wizerunek naszego bliskiego do sprzedawania nam konkretnych produkt贸w, co jest teraz mo偶liwe z punktu widzenia technologicznego i prawnego. Pr贸bowali艣my poprzez ten scenariusz wskaza膰 na konieczno艣膰 zastanowienia si臋 nad zgod膮 zar贸wno osoby, kt贸ra jest odbiorc膮 takiego serwisu - czy jest ona 艣wiadoma tego, 偶e mo偶e by膰 manipulowana - jak i wcze艣niejszej zgody tych os贸b, kt贸re odes锄艂y, a kt贸re s膮 鈥瀢skrzeszane鈥� poprzez sztuczn膮 inteligencj臋 - m贸wi dr Tomasz Hollanek.
- W naszym drugim scenariuszu skupili艣my si臋 na sytuacji, w kt贸rej s膮 rodzice maj膮cy o艣mioletnie dziecko. Wiemy, 偶e mama jest terminalnie chora i niebawem odejdzie, ale rodzice postanowili, 偶e stworz膮 dla syna jej cyfrow膮 reprezentacj臋 i dziecko b臋dzie mog艂o po jej 艣mierci funkcjonowa膰 w takim 艣wiecie, w kt贸rym mama jest wirtualnie obecna. Ta sytuacja jest dla nas szczeg贸lnie niepokoj膮ca. Po pierwsze dlatego, 偶e je艣li tylko firmy komercyjne wyczuj膮 potencja艂 finansowy w tym obszarze, to z pewno艣ci膮 b臋d膮 monetyzowa膰 do艣wiadczenie 偶a艂oby. A po drugie dlatego, 偶e ci膮gle bardzo niewiele wiemy o tym, jak systemy symulowania zmar艂ych wp艂ywaj膮 na proces 偶a艂oby zar贸wno u dzieci, jak i u doros艂ych. To jest ci膮gle przestrze艅 wysoce ryzykownych eksperyment贸w - ocenia dr Katarzyna Nowaczyk-Basi艅ska.
W trzecim scenariuszu osoba, kt贸ra wie, 偶e niebawem umrze, kupuje 20-letni膮 subskrypcj臋 na swojego deadbota, poniewa偶 uwa偶a, 偶e technologia przyniesie jej bliskim ukojenie w 偶a艂obie. Okazuje si臋 jednak, 偶e niezainteresowany korzystaniem z niej bliski jest zasypywany wiadomo艣ciami g艂osowymi, bo nie wchodzi w interakcj臋 z technologi膮. Drugi korzysta z deadbota z poczucia obowi膮zku, co prowadzi u niego do wyczerpania emocjonalnego.
Naukowcy postuluj膮, by obj膮膰 ochron膮 przed takimi technologiami grupy spo艂eczne, kt贸re s膮 szczeg贸lnie podatne na ich 锄艂y wp艂yw, przede wszystkim dzieci. Eksperci rekomenduj膮, by dost臋p do takich technologii wi膮za艂 si臋 z ograniczeniami wiekowymi i by by膰 mo偶e tylko doro艣li mieli dost臋p do griefbots, czyli technologii, w kt贸rych AI towarzyszy w przechodzeniu przez proces 偶a艂oby. Musi by膰 ponadto oczywiste to, 偶e u偶ytkownik nie ma kontaktu ze swoim zmar艂ym bliskim, tylko jego cyfrow膮 reprezentacj膮.
Cho膰 naukowcy ostrzegaj膮 przed potencjalnymi szkodami zwi膮zanymi z rozwojem przemys艂u cyfrowego 偶ycia pozagrobowego, to dostrzegaj膮 te偶 mo偶liwe korzy艣ci.
- Mo偶e to umo偶liwi膰 jakie艣 nowe formy mi臋dzypokoleniowej wymiany historii, do艣wiadcze艅, prze偶y膰. Technologie te mog膮 by膰 te偶 u偶ywane w edukacji. Jednym z dobrych przyk艂ad贸w jest projekt New Dimensions in Testimony, w kt贸rym ocalali z Holokaustu opowiadaj膮 o swoich prze偶yciach. Historie s膮 nagrywane i prezentowane w formie interaktywnej, a odbiorca ma do艣wiadczenie bycia w dialogu w艂a艣nie z t膮 osob膮. Technologia ta mog艂aby si臋 pewnie te偶 sprawdzi膰 w pewnych indywidualnych przypadkach prze偶ywania 偶a艂oby. Teoria kontynuowania wi臋zi na przyk艂ad sugeruje, 偶e wcale nie musimy si臋 z naszym ukochanym obiektem po jego 艣mierci jednoznacznie i definitywnie rozsta膰, a fakt, 偶e podtrzymujemy relacj臋 ze zmar艂ym, nie musi by膰 jednoznacznie negatywny czy alarmuj膮cy - m贸wi ekspertka z Leverhulme Centre for the Future of Intelligence.
- Tw贸rcy, r贸wnie偶 dziennikarze, mogliby potencjalnie czerpa膰 zyski z takich awatar贸w, kt贸re na艣ladowa艂yby ich styl i mog艂yby np. dalej utrzymywa膰 ich rodziny. Jest to jeden z ciekawych, potencjalnych obszar贸w rozwoju dla tych technologii, kt贸ry te偶 wi膮偶e si臋 z r贸偶nymi zagro偶eniami. Jeste艣my przekonani, 偶e nale偶a艂oby te technologie ostrzej regulowa膰. Niedawno zosta艂 zatwierdzony w Unii Europejskiej AI Act, kt贸ry jak ju偶 wejdzie w pe艂ni w 偶ycie, b臋dzie stanowi艂 pierwszy krok w tym kierunku, ale jest tam te偶 du偶o dziur - podkre艣la dr Tomasz Hollanek. - AI Act delegalizuje sztuczn膮 inteligencj臋 manipuluj膮c膮 u偶ytkownikami, przekonuj膮c膮 ich do podejmowania decyzji, kt贸rych w innych warunkach by nie podj臋li. Ale jest tam te偶 taki dopisek, 偶e w pewnych sytuacjach, na przyk艂ad je艣li celem rozwoju takiej technologii jest pomoc danej osobie w sferze zdrowia, te aplikacje s膮 w pewnym sensie wyj臋te poza nawias. To jest co艣, co my widzimy jako du偶e zagro偶enie. Firmy, kt贸re produkuj膮 deadboty, mog膮 pr贸bowa膰 unikn膮膰 regulacji, sprzedawa膰 swoje serwisy jako technologie wspomagaj膮ce zdrowie psychiczne.
Dalsze badania zespo艂u b臋d膮 zwi膮zane z mi臋dzykulturowym postrzeganiem technologii symulowania zmar艂ych.
- W tym roku rozpocz臋li艣my projekt 鈥濱maginaries of Immortality in the Age of AI鈥�, w kt贸rym b臋dziemy poszukiwa膰 nowych sposob贸w, nowych wyobra偶e艅, nowych pomys艂贸w na to, jak by艣my nasz膮 po艣miertn膮 obecno艣膰 mogli inaczej ukszta艂towa膰 i inaczej zagospodarowa膰 nasze po艣miertne dane. Bo to nie jest wcale takie oczywiste, 偶e my wszyscy chcemy by膰 po 艣mierci awatarami albo 偶e chcemy funkcjonowa膰 w 艣wiecie, w kt贸rym nasi bliscy s膮 w takiej formie zachowani - podkre艣la dr Katarzyna Nowaczyk-Basi艅ska.